Türk asıllı Kürtler!

Türkmen Aile, Aşiret, Oymakları, Boyları, Kolları Araştırması! (2)

Irak Türkleri (Türkmenleri) dünyanın her bir yerinde Çağlar, asırlar önceleri yaşayan ve tanınan Oğuzlar diye tarihte adlanan uygarlıkla, Demokrasiyle değer, öncülük kazanarak, tüm milletlere varlığını yansıtmıştır.

Türkmen Oğuzlar 24 boydan gelerek, bütün ülkelerde oymaklara, boylara, kollara, ailelere ayrılmıştır.

Ve yüce kahramanlıkla, yiğitlikle Tarihin parlak sayfalarına geçmişlerdir.

Irak Türkleri (Türkmenleri) dünyanın her bir yerinde Çağlar, asırlar önceleri yaşayan ve tanınan Oğuzlar diye tarihte adlanan uygarlıkla, Demokrasiyle değer, öncülük kazanarak,  tüm milletlere varlığını yansıtmıştır.

Türkmen Oğuzlar 24 boydan gelerek, bütün ülkelerde oymaklara, boylara, kollara, ailelere ayrılmıştır.

Ve yüce kahramanlıkla, yiğitlikle Tarihin parlak sayfalarına geçmişlerdir.

Türk Oğuzlar boyları büyük devletler kurarak, tarih boyunca kahramanlık, yiğitlikle, millet, bayrak, toprak vatanseverlikle tanınarak, kanlarını, canlarını bu uğurda vererek, yurdularını düşmanlara vermeyerek, her karış topraklarına sahip çıkarak,

Varlıklarını, dillerini savunmuşlardır.

Türkler üstün başarılar elde etmekle, büyük uygarlıklar kurarak, günümüze kadar töresine, onuruna gelenek, göreneklerine atalarına bağlı kalarak sevgi, saygı gösteren Oğuzlar, Türklerdir, Türkmenlerdir.

Oğuzlar tarihleriyle, güçleriyle savaş alanlarda görünerek,

Oğuzeli,  tüm dünyanın neresinde bir Türk varsa orası Türkmenlerin yurdu, toprağı sayılmakla büyük bir millet olduklarını yüce tarihleri ile kanıtlamışlardır.

Ak-Koyunlu, Kara koyunlu eli, Dulkadırlı eli,- Selçukçu eli diye tanınışlardır.

Ayrıca Türkmenlerde Budunda kullanılır. Budun sözünün anlamı ise Moğolca karşılığı olan Ulus sözü de İlhanlılardan alınmıştır, Doğu-Anadolu'da Türkmenler, demek Oğuzlar, Kara-Koyunlu Ulusu, Boz-Ulus, Kara-Ulus Yurt elin, boyun, obanın ve ailenin oturduğu yerdir, Boyda söylenirdi.

Kâşgarlı Mahmut bu sözün Oğuzca olduğunu bildiriyor. Orhun âbidelerinde geçen (bod) Oğuz ve Türkmen soylularını kapsamaktadır.

Aile (soy) obalar, obalardan boylar ve boylardan da Oğuzeli meydana gelmiştir.

Oğuz elinde ise asıl oymak birliği boy'dur. 

Oğuzeli toplu olarak birlikte ayrılarak Hazar Denizi kıyısındaki yarım adaya giderek, oralara yerleşerek, oraları kendilerine yurt seçmemişlerdir.

Mangışlak adını kendilerine vermişlerdir.

Ayrıca Oğuzlar Selçukluların yönetiminde Yakın, Doğu ülkelerine gelerek, yerleşerek üçüncü toplulukta XI. yüzyılda Kara-Deniz'in kuzeyinden Balkanlara inmişlerdir, öte yandan Oğuzlardan kalabalık bir nüfus da Seyhun’un orta yatağındaki şehirlerde yerleşmiştir.

Göçebe Oğuzlarda Yörük diye tarihe geçerek, tanınmıştır.

Ve Boz, Ok ve Üç, Ok adları ile iki kola ayrılmıştır, Oğuz, Türkmen topluluğu XIII. yüzyılın ikinci yarısında Anadolu'dan Suriye'ye göç ederek ve yoğun kalabalık XII. yüzyılda İran'ın Fars eyaletinde siyasî iktidarı ellerine geçirmişlerdir.

XIV. yüzyılda Kuzey Suriye'deki Türkmenler yine Oğuz adıyla iki kola ayrılmışlardı. Bu Türkmenlerden Boz Ok koluna bağlı olanlar Yozgat, Çorum’u bölgelerine bağlı etmişlerdir.

Oğuzlar büyük aşiret, oymakları ile bu boylardan ortaya gelmektedir Kayı, Yazır, Avşar, Beğ- Dili ve Eymür. Bunlardan yalnız Eymür boyu Üç- Oklardan çıkmıştır.  Dede Korkut destanlarını ise siyasî üstünlüğün Üç- Oklarda olduğu göründürmektedir. Kahramanlığı yansıtmaktadır.

Oğuzların oymakları, boyları ise (Kınık), Salgurlular (Salur), Berçem oğulları (Yıva), Ak Koyunlular (Bayındır), Ramazan-oğulları (Yüregir) ve Kadı Burhaneddin (Salur) Artık Oğulları’nın (Döğer), Şumla-Oğulları’nın Avşar) oldığu ise büyük Türkmen Oymak, aşiretlerini göstermektedir İran Türklerinden olan Nadir Şah'ın Avşar Türkmenlerinden olmaktadır.

Irak Türklerinin, Suriye, İran, Azerbaycan’ın Soyları, Oğuz Han‘dan gelmektedir.

Dünyada var olan büyük Atamız Oğuz Han‘ın Gün Han, Ay Han, Yıldız Han, Gök Han, Dağ Han, Deniz Han adlarında 6 tane oğlu vardır.

Oğuz Han’ın her oğlunun da dört tane oğlu vardır.

İşte Atamız Oğuz Han’ın altı oğlundan olan 24 tane torunu, bugünkü “24 Oğuz Boyunu meydana getirmiştir.

Ve büyük Türkmen milleti ortaya şanıyla, yüce tarihiyle çıkarak büyük atabeyler, devletler kurmuşlardır.

Bütün dünyaya yayılan Oğuzlar, bu 24 boya Türkmenler dayanmaktadır.

Oğuzlardan gelen Bayat aşireti Irak, Türkiye, Azerbaycan Devleti, Dulkadir oğulları, İran’da Kaçarlar, Horasan’da Kara Bayatlar, Bakü ve Doğubayazıt hanları, ve Kerkük Irak Türkleri çoğunluğu Bayat boydandır. Şair Fuzuli gibi, Konya’daki Karaman oğulları gibi.

Büyük Bayat oymak, aşiretinden gelerek Irak’ın kuzeyi, güney,, batı, doğusunda milyonları aşan ve Araplaşan Türkmen Bayatlar bulunmaktadır.

*** *** ***

Oğuzlar, Oğuz Boyu!

Bugün; Türkiye, Balkanlar, Azerbaycan, İran, Irak Türkmenelinde Türkmenistan’da yaşayan Türklerin ataları olan büyük bir Türk boyu. Oğuzlara, Türkmenler de söylenir.

Oğuzlar Dokuz Oğuz, Altı Oğuz, Üç Oğuz adlarında boylara ayrılmışlardır.

Boz oklar; Kayı,

Bayat,

Alka Evli, Kara Evli, Yazır, Dodurga, Döğer, Yaparlu, Afşar,

Begdili,

Kızık, Kargın; Üç oklar ise; Bayındır, Peçenek, Çavuldur, Çepnî, Salur, Eymur, Ala Yundlu, Yüreğir, İğdir,

Büğdüz,

Yıva, Kınık boylarına ayrılmışlardı.

Bugün Irak, İran, Suriye, Azerbaycan, Balkanlar Türkiye’de yirmi dört Oğuz boyuna ait işaret ve yer, köy, oba, ilçe adları görünmektedir.

*** *** ***
Türkmen oymak, boylarından bir bölümler.

1-Gündüz oğulları oymağı:

Harput, Elazığ Diyarbakır, Mardin Van, Şanlıurfa, Malatya, Suriye, Lübnan, Libya bulunmaktadır.

Artuklular, Döğerleri oymakları:

bugünkü Mardin, Şanlıurfa, Kerkük Tuzhurmatu, Tazehurmatu ve yirmi dört oymaklı Hazar Denizi doğusundaki Malatya Tokharis bucağı, Dağıstan’da Digor ve Kars ve Arpaçay sağındaki Digor kazası, Kerkük Yenice, Tuzhurmatu ilçeleri bu boydandır.

*** *** ***
2-Totırka/ Dodurga/ Dödürge oymağı:

Bozok/Yozgat,Raka,

Halep, Telafer, Musul çevresinde görünmektedir.

Teke-Yomurt ve Sarık oymakları:

Türkmen boyundandır. Akkoyunlu, Dulkadirli ve Halep Türkmenlerinde, Tuzhurmatu Emirli köyünde, Yengicede, Eymürlü/ İmirlü oymaklarıdır.

Çıldır ve Tiflis, iyi halıcı, haberci ve keçeci Terekeme Oymağı Kırıkkale, Kırşehir, Şanlıurfa, Gaziantab, Kahramanmaraş bu oymaktandır.

Türkmenlerinin çoğu Adana, Şanlıurfa, Diyarbakır, Gaziantep, Kahramanmaraş, Muş, Çorum, Yozgat,  Tuzhurmatu, Telafer Ramazan oğulları boydandır.

Irak'ta tarihi belgelere dayanarak, Türkiye’nin, Azerbaycan, İran Türklerinin, Irak Türklerinin birçok şehirlerinde bucaklarında, köylerinde yaşayan Türk boy ve oymakları, aileleri Osmanlı döneminde yazılan ve günümüze kadar ulaşabilen Osmanlı arşivinde bulunarak Alevi, Bektaşiler dâhil hepsi kendilerinin unutup kayıp ederseler bile Türkmen oymaklarından, soylarından, boylarındandır.

Osmanlı Arşivinde Irak'ta varlık gösteren ve 16. yüzyıldan başlayarak, bölgede yerleşen Türk boy, oymakları, aileleri hakkında olan toplu bilgilerden belli ediyor ki Türkmenlerin ağır, olarak büyük bir millet olduklarını yanıtlamaktadırlar

Bugün birçok oymak, boylara, ailelere baktığımızda Türkmen olduklarına rağmen kendilerini başka milletlere bağlı olduklarını söylemektedirler, bence Diyarbakır, Şanlıurfa, Tuncalı,  Merdin, Van, Gaziantep, Kahramanmaraş, Kars, Hakkâri, Hatay, İskenderun, Çorum, Yozgat, Elazığ, Bağdat, Musul,

Erbil, Süleymaniye, Hilla, Basra ve Irak’ın birçok şehrinde, Suriye, Lübnan, Urdun, Filistin, Colan, cenin, Libya, Cezayir, İran Türkleri, orta doğuda olan aşiret, oymaklar, boylar, aileler kendi ırkları milletleri olan Türkmen kimliklerine bir an önce dönmeleri gerekir ve dillerini, tarihlerini savunmalıdırlar, Eski tarihlerden Irak’ta günümüzde Türklerin yoğun olarak yaşadıkları bölgelerde Türk boy ve oymaklarının bir çoğunluğu dünyanın her yerinde bulunmaktadır, yaşamaktadır.

Dünyanın birçok bölgesinde yaşayan oymak soylar, boylar, aile adları karşımıza Türkmence olduğu çıkmaktadır bunlardan yer, toprak akarsu, tepe, dağ, köy, ilçe, dere adlarından belli olarak, bu topraklarda eskiden yaşamış olduğu Türk kökenli milletlerin izlerini görebiliyoruz.

Irak’ta yerleşen tarih boyunca Türklerin Taşıdıkları boy ve oymak adlarının birçok bölümünün Oğuz boylarına bağlı oldukları anlaşılmaktadır.

Bunun yanında Türk kökenli Olan Arap, Kürt Farslar ana dillerini unutarak, kendilerini başka milletten olduklarını saymaktadırlar.

Günümüzde Oğuzlara bağlı birçok küçük topluluklar Trablusşam, Şam, Colan, Cezayir, Mısır, Lübnan, Suriye, Urdun, Libya, Musul ve Kerkük Nasırıya, Divaniye, Basra, Vasit gibi bölgelerde şehirlerde büyük yoğunluk olan Türkmenler Karagul, Karakol, Şehler, Haydarı, Salihı, Züheyri, Bayat, Cibayiş gibi, Araplaşmışlardır. Suriye, Şam, Irak, İran, Filistin, Colan, Kerkük,  Urdun, Lübnan, Türkiye, bulunan birçok oymaklar Azerbaycan bölgelerinde yaşayan Türk grupları büyük Türkmen, Oğuz oymaklarından, boylarından meydana gelmektedir.

Günümüze kadar yüzlerce Türkmen oymakları, boyları birçok nedenlerden dolayı baskı, korku, göçe zorlama,  uzaklaştırma sinsi,  asimilasyon politikasıyla bu dönemde olduğu gibi, Saddam döneminde idam, göç ettirme,  hapishane nedenleriyle Erbil, Süleymaniye, Dahuk, Zaho  ve Basra, Nasırıya,  Hilla, Babil, Musul, Divaniye, Vasit, Kerbala, Necef, Selahattin Tikrit, Bağdat ve Irak’ın birçok yerlerinde bulunan Türkmenler Arap, Kürt politikası baskı asimilasyon, işkenceler sunucu çok Türkler kendilerini Kürt, Arap yazmışlardır.

Ayrıca Türkiye’de Türkmen oymaklarından olan birçok insanlarımız, soydaşlarımız Diyarbakır, Gaziantep, Şanlıurfa, Çorum, Yozgat, Adana, Mersin, Van, Mardin, Hatay, Malatya, Eleziğ ve dünyanın her yerinde Türkmen oymakları olduklarını unutarak, başka bir milletten olduklarını söylemektedirler. Ve Türk kimliklerini ne yazık ki unutmaktadırlar.

Araplaştırma, Kurtlaştırma politikasıyla birçok Türk oymakları olanlar kendilerini unutarak, soylarını, ırklarını bile unutmuşlardır, özelikle Bayatlılar, Aleviler, Bektaşiler, Karakol, Salihler, Şahlar, Kakailer, Şebekler, Afşarlar, Lekler, Karakeçiler, Efendiler, Reyhanılar, Türkanlar gibi bunlar hepsi Oğuz hanın oymaklarından, boylarından olduklarını bile düşünmüyorlar.

Bugün Türkmenler tüm baskılar, işkencelerle kanlarını, canlarını vatanları için vererek, başka milletlerinin acımasız baskılıyla dillerini koruyarak, her türlü baskıya rağmen ayakta durmaktadırlar.

Irak Türkleri ve dünya Türkleri başka milletler ile ayrım yapmayarak, bu milletlere yardım yaparak, hoşgörü, eşitlikle, dostluk eli uzatarak,  kardeşçesine yaşamayı isteyerek, onlarsa Türklere acı göstererek arkadan vurmuşlardır

Ayrıca İngilizleri ve Avrupa devletlerinin sinsi oyunlarıyla, Türk’ü Türkmenlerden ayırmaya uzun yıllar uğraşıp,  çalışmışlardır. Türkleri azınlık göstermek amacıyla, Araplaşan, Kürtleşen eski çağlardan yüzlerce aileler, oymaklar, boylar günümüze kadar yok olarak kayıp olmaktadırlar.

Türkmen  Bölgemizde yaşayan Türkmen boylarından, Aşiret, oymaklarından.

1-Bayat oymağı:

Bayat, Bayatlar, Oğuz oymağının devlet ve din adamı Dede Korkut gibi tanınan Türk tarihinde büyük şairler büyük bilginler yetiştiren bir boydur. Bayatların el-Cezire ve Suriye'ye Selçuklu zamanında bölgeye gelmişlerdir. Bayatlılar günümüzde Musul, Bağdat arasındaki bulunan topraklarda otuz, kırk köy olarak Araplarla beraber yaşamaktadırlar.

Ayrıca Irak’ın kuzey, güneyi, batısı, doğusunda binlerce Bayatlılar bulunmaktadırlar, çoğunluk Kerkük, Musul, Erbil, Basra, Nasırıya, Divaniye, Bağdat, Rumadi, Vasıt Türkiye, İran Azerbaycan ve birçok şehirlerde, köylerde, ilçe, ülkelerde Bayatlı oymağı görünmektedir. Dilleri Temiz ve arı Türkçe konuşmaktadırlar, Araplaştırma, Farslaştırma politikasına rağmen, Bayatların bölgedeki izlerine, daha önce Selçuklu Hakanlarımdan Aksungur Buharî'nin Basra'daki yardımcısı Sungur Bayâtî soyadını taşmaktaydılar.

Ayrıca 12. yüzyılın sonlarında, Bağdat'ın güneydoğusunda, Bayat adında bir kale bulunarak, hakanı Türk idi. Ve Bayat Kalesi Moğol, Osmanlı dönemlerinden beri tanınmaktaydı.

O dönemde de Bayat bir sancağın merkezi sayılmaktaydı. Divan-ı hümayun mahimme defterlerinde kayıtlı, H. 973 (M.1566) tarihlidir, Basra velayetinin Bayat Sancağı Beyi Mir Hüseyin seçilmiştir. 16. yüzyıla ait Osmanlı tahrir defterlerinde, Karaca Bayat adı bir oymak diye geçmektedir.

Bayatlılar Kerkük, Musul, Erbil, Basra, Divaniye, Nasırıya yöresinde yaşamakta olan büyük nüfusa sahip olan Türkmen oymağıdır birçok ülkelerde, bölgelerde yoğun biçimde yaşamaktadırlar,

Bayatların büyük bir bölümü oymak (göçebe) diye yaşamını sürdürerek, korumaktadır.

Bayat oymağının başka bir özelliği ise Türk musikisi makamlarından biri sayılarak,

Bayatî (Beyatî) makamını IV. Muradın Bağdat gezisinden dönüşünde getirmiştir

Irak Bayat Türklerinin 12 musikişinası yoluyla Bayat Makam yayılmıştır ve Kerkük Hoyratları ile söylenmektedir.

Bayat makamı Irak Türklerinin en yaygın makamlardan sayılmaktadır, Bayati makamı, Türkiye'de Beyatî söylenir ve bütün Doğu musikisini etkilemektedir.

Bayat makamı Kerkük Türkmenelinde toprak, yerlerinde çok sevilen Bayat makamı, bölgede okunan uzun hava ve türkülerin, manilerin en yaygın ezgi biçimini kapsamaktadır.

Bayat Makamının en ünlü ses sanatkârlarından Irak'ta tanınan okuyucularından Şaltağ (1801–1876) da Bayat boyundandır. Mustafa İlik, Osman Tabla baş, Celal Taha, Abdulvahit Küzeci, İzzettin Nimet, Sıdık Bende gafur gibi büyük Türkmen ses sanatkârlar bu yolda ön sırada sayılmaktadırlar.

Osmanlı döneminde Kifri, Tuzhurmatu ve Kerkük yöresinin birçok toprakları Bayat oymağına Sultan tarafından verişilmiştir. Bayatlılar tarih boyunca çok yiğit atılgan kahraman olarak, ve Bayat Türkleri değerli atlara sahip oldukları ile yiğit savaşçı olduklarından dolayı şanlarıyla tanınmaktadırlar.

Bayatlılar Bağdat Kifri ile Tuzhurmatu, Dakuk (Tavuk) arasındaki bölgesinde, Altunköprü, Irak’ın kuzey, güneyinde yaşamaktadırlar.

Bayatlılar Mezhep yönünden Sünni, Şii olmaktadırlar,

Birinci Dünya Savaşı sırasında, İngilizler tarafından hazırlanan 1917 tarihlide gizli bir raporda Kerkük, Musul, Kifri, Karatepe ve Tuzhurmatu da yaşayan Bayat oymaklarının Türkçe konuştukları ve oymakların sayılarının 20 bin ev olduğu belirtilmiştir.

*** *** ***
Bölgede yaşayan  bir bölüm Bayat oymakları :

1-Elbu Ali,

2-Amırlı (Emirli),

3-Bastamlı,

4-Al-ı Bekir

5-Ahmed, Elbu Hasan, 6-Hasan Sarlıya,

7-Elbu Hüseyin,

8-Elbu Vali,

9-Delelve,

10-Elvüzat ve 11-Yengice (Yenice).

13-Karanaz 14-Abut

15-Şahseven gibi tanınmaktadırlar.

Günümüzde Irak'ta ve dünyanın her bir yerinde varlıklarını koruyan, sürdüren Bayat oymağı önemli Türk ülkelerinde yaşayarak

Türklüğünü koruyarak Oğuz boyundan olduklarını ön planda tutuyorlar, pek çok Bayat oymağı, bugün Kerkük, Tuzhurmatu, Kifri, Harekin, Mandalı, Şahreban, Kazaniya, Kızlarbat, Karağan ve çevresi, Tavuk, Karatepe ve Musul yöresi Telafer, Muhalabiye, Reşidiye, Selimiye, Efgini, Aziziye, gibi Türklerin yoğun olduğu önemli şehirlerde, köylerde, ilçelerde yaşamaktadırlar.

Günümüzde Irak Türkmen bölgelerinde en çok Bayat aşireti, oymağı Türkiye’nin birçok şehir, ilçe köylerinde bulunarak çok sayıda bayat adında yerlerle, lçe köyler bulunmaktadırlar

Bayatlı oymağına bağlı olan Bayatlı adını taşıyan köyler şunlardır:

1-Abbud

2-Elbuhasan 3-Bastamlı

4-Biravcılı

5-Çardaklı

6-Karanaz

7-Muratlı

8-(Süleyman Bey) ve

9-Zengili.

Eski tarihlerden günümüze de ve Saddam rejiminin baskısıyla dilimi unutan Bayat boyundan Arap bölgelerine göçüp yerleşen aileler çoğunluk olarak Araplaşmışlardır, Dillerini unutmasına rağmen taşmış olduğu Bayat soyadından dolayı Türk kökenli olduğunu bilmektedir.

Ama ne yazık ki birçok Türkmenler    kendilerini Arap olarak kabul eden ailelere de bulunmaktadır.

Irak'ın Kuzeyinde olduğu gibi Irak’ın güneyi Basra, Hilla, Kut, Vasit, Samarra, Necef, Kerbela, Nasırıya, Divaniye, İmara yanında Başkent Bağdat'ta, Diyala Bayatlı (Beyatî) aile soyadları görünmektedir.

Türkmen Bayatlılar Tarım ve hayvancılıkla uğraşarak, kırsal hayat düzeni içinde yaşantılarını birbirleriyle toplu olarak geçiniyorlar ve bir bölüm Bayat oymakların soyadları şöyledir,

1-Pir Ahmedli 

2-İzzeddinli

3-Allıballı

4-Mahmudlu 

5-Faris Beğli 

6-Ali Musalı 

7-Abbudlu

8-Zengülü

9-Sayyadlı

10-Karanazlı 

11-Biravcılı 

12-Hasadarlı 

13-Kalaylı

14-Kâhyalı 

15-Keremli 

16-Şuhurtlu 

17-Tezekli

18-Serheli

19-Kuşçulu 

20-Deregezli 

21-Kalandarlı 

22-Kenneli Bayatları ise toplu olarak bu köylerde yaşıyorlar.


1-Yukarı Ali Saray

2-Aşağı Ali Saray

3-Sındıc

4-Bastamlı

5-Pir Ahmed 6-Abbud

7-Amırlı (Emirli)

8-Sayyad

9-Küçük Donbalandere

10- Büyük Donbalandere

11- Elbu

12-Hasan

13-Biravcılı 

14-Hasardalı 

15-Yeşil tepe 

16-Karanaz 

17-Zengülü 

18-Başagelen 

19-Çardağlı 

20-Muratlı

21-Bısas

22-Bablan

23-Yengice 

24-Üçtepe

25-Kuşçu

26-Delelve

27-Elboğmaz, 

28- Süleymanbeg, 

29-İlanciye (Yılancıya) ve 

30-Casımbeg.


Bayat oymağına bağlı olan ve Musul yöresindeki yaşayan Türklerin köyleri şunlardır:

1-Abzah

2-Besan

3-Karayatağ 4-Selimiye

5-Şenif

6-Şirehan

7-Tezharap

8-Hacı İbrahim

9-Yarımca, gibi. Ve Türkiye, İran, Azerbaycan’ın birçok yerinde şehir, ilçe, köylerinde yaşamaktadırlar.

Bayat oymağının büyük Dedelerinden Günhan Türklerin atası Oğuzun büyük oğludur ayrıca Oğuzun oğulları Yıldız, Ay, Gök, Dağ, Denizdir en büyük Türkmen Bayat oymağı dünyanın birçok yerlerinde bulunmaktadırlar, Türkmenlerin çoğunluğu Bayat oymağındandır buna rağmen ne yazık ki birçok Bayatlılar kendilerini bilmeden Arap sanmaktadırlar.

*** *** ***

3-Yıva Oymağı:

12. Yüzyılda Oğuz boylarından olan Yıvalar

Yoğun bir nüfuslu olarak İran Hemedan'ın kuzeyinden Şehrizor'a kadar uzanan geniş bölgesinde yaşamaktadırlar, 1130 tarihinde Şehrizor bölgesinin sahibi olan Türkmen Aslantaş oğlu Emir Kıpçak’ta Yıva boyundandır, ayrıca son Selçuklu Sultanı Tuğrul Şah ile yardımcısı, bakanı Celâleddin b. Yunus arasında 1187'de Hemedan dolaylarında yapılan savaşta Yıvaların yönetim ordusunda yer almışlardır,

Yıvaların başında Berçem'in oğlu Mahmud var olarak bu beyliği . (İvâiyye) beyliğini kurmuştur.

Hakanları ise Mahmud'dan sonra Yıva boyunun beyliğine Fahreddin İbrahim geçmiştir. Ve sonradan yerine geçen Şehabeddin Süleyman Şah ise, Yıva boyunun en tanınmış beyi sayılmaktaydı. Süleyman Şah, 1213 yılından önce, Yıva Beyliğinden uzaklaşarak yerine küçük kardeşi atanmıştır.

1258 yılında Moğolların Bağdat'ı kuşatmaları sırasında, yönetim başı Süleyman Şah olmuştur, Bağdat’ın düşmesiyle halife, komutanlar ile birlikte şehit olmuştur. Süleyman Şah aydın kültürlü olarak yıldızlar bilgisinde önde gelenlerden biriydi, Yıva Beyi Süleyman Şah'ın yönetiminde bölgede yaşayanlar mutlu ve güzel bol yaşam sürdürmekteydiler.

Moğol hükümcünde Yıvaların oturdukları Musul, Kerkük bölgesi onlar tarafından önemli olmuştur.

3-Karakoyunlu oymağı:

Karakoyunlu oymağı gücüyle Yıvalardan sonra bölgeye yerleşmiştir. Moğol yönetiminden sonra bu bölgede siyasi bir güç ortaya bu defa Türkmenler çıkmıştır, varlıklarını Karakoyunlular göstermişlerdir Yıvalar, Karakoyunlular arasında yakından akrabalık olmuştur. Karakoyunlu oymağının, Oğuz boylarından olduğu bellileşmiştir.

Karakoyunluların Yıvaların nesli, kuşakları olduklarını düşünmektedir.

Karakoyunlu devletinin bölgede çok güçlü bir yönetimi kurarak, birçok Türkmen, boylarını, soylarını, oymağını tek bir çatısı altında toplamıştır. Karakoyunlu Musul ve Kerkük, Diyala şehrinde oymağının varlığı 16. yüzyılın öncesine bağlıdır, bu topraklar Osmanlı yönetimine geçmesiyle bölgenin tapu tahrir defterlerinde Karakoyunlu oymağı ile ilgili kayıtlar geniş yer alarak bulunmaktadır.

Karakoyunlu oymağı Musul şehrinde oturdukları mahalle adına Ra's al-Türkman söylenmekle, ayrıca Karakoyunlar al Kadıya, Şivehâ ve Musul yöresinde başka köylerde oturmaktadırlar,

Ve Karakoyunlu adında bir köyde bulunmaktadır.

Karakoyunlu olanlar Bayram, Budak, Hüdakulu, Oruç, Şahkulu ve Şahverdi. Allahkulu, Durmuş, Göndoğmuş, Hüseyinkulu,  İldoğmuş ve Şahverdi. Karakoyunlu döneminde  Musul ve Kerkük bölgesinin yoğun bir Türkleşme dönemi yaşanmaktaydı.

Bu oymağın bölgede bıraktığı mimarlık büyük izler günümüze kadar görülmektedir.

Karakoyunlu oymağına bağlı Türkmenlerin yaşadıkları köyler ise Musul yöresinde tanınmış olanlardan şunlardır:

1-Yukarı Karakoyunlu, 

2-Aşağı Karakoyunlu 

3-Cemaliye

4-Reşidiye

5-Kadıye (Kadıköy)

6-Ba'vize

7-Diriç

8-Cinci

9-Barıma

10-Fazıliye

11-Ortaharap 

12-Telyara ve 

13-Ömer Kayacı varlıklarını kurumaktadırlar,

Musul’un 20 km. kuzey-batısında yer alan Karakoyunlu köyü tek yoğun Türkmen köyü olarak kurulmuştur. Çevresinde olan kalıntılardan anlaşılıyor Kerkük'ün 20   km. güneyinde bulunan Tazehurmatu bucağının Karakoyunlu oymağından geldiklerini ve Tatar (Moğol) soyundan olarak Karakoyunlular tarafından yapılmıştır, Kerkük Tuzhurmatu İlçesi'nin çevresinde Bayat boyundan köyler olan Türkmenler Karakoyunlulara dayanmaktadır, ayrıca Kömbemler, Kızıl yar, Altunköprünün bir bölümü ve birçok Türkmen köyleri de Kara koyunludur bu oymak özelikle İran, Suriye, Filistin, Urdun, Lübnan gibi Azerbaycan ve Türkiye’de bulunmaktadır.

*** *** ***
4-Döger Oymağı:

Irak'a yerleşen Oğuz boylarından  olan Dögerler. Moğollardan Memluk hakanları ile mücadele ederek. Bölgede nüfusları çoğunluk sayılarak, tanılan Türkmen oymağıdır, Dögerler Salim Bey yönetiminde Caber'de yaşıyorlardı.

1383 yılında Karakoyunlu Beyi Kara Mehmed Musul ve bölgesine geçerek Döger Beyinin üzerine yürüyerek, çevreyi yönetimi altına almıştır.  Salim Bey'in ölümünden sonra Dögerlerin başına oğlu Dimaşk Hoca geçmiştir. 1404 yılında savaşta yenilerek Dögerlerin başına Gökçe Musa geçerek, Döger beyleri de Kerkük ve Dakuk (Tavuk) Emiri Ceneklü Hasan'ın buyruğunda birçok  savaşlara katılmışlardı.

Dögerler İspend (Isfahan) Kerkük’e bağlı Tuzhurmatu, Tazehurmatu, Yengice, Telafer -Barsa Kerkük ve Tavuk, Emiri, Ceneklü Kerkük yöresinde, Dögerlerden küçük bir oymağın varlığı bulunmaktadır.

Çoğunluk Dögerlerin köyü Biravcılı Köyü'dür. Körcalılar, Dögerler, Uncular, Kargabegler, Hilavlılar, İsmaillilerle bir boydular. Dögerin yaşadığı köyler ise Yengice, Tazehurmatu, Tuzhurmatu ve Türkiye’nin birçok yerinde şehir, köylerinde bulunmaktadır.

Ayrıca bu Türkmen köylerinde Döger oymakları yaşamaktadırlar.

1-İhtiyarlı

2-Derzili (Terzili)

3-Berberli

4-Biravcılı

5-Kuşçu

6-Aşurlu

7-Alipesli

8-Hurmatılı

9-Sofyalı

10-Naccarlı 

11-Matıklı kollarıdır.

*** *** ***
5-Çepni Oymağı:

Kanunî Sultan Süleyman döneminde Doğu Anadolu'da ve Irak'taki kalelerde gönüllü olarak görev yapan önemli sayıda Çepni oymağı bulunmaktaydı. 

Çepniler çoğunluk, Kerkük’e bağlı Havica ilçesinde Trabzon ve Cânik Çepnilerinden olan ayrıca İran savaşlarında Türkmen  Safevîler yanındaydılar H. 976 (M.1568) yılında Çepniler, Çipenler Mahalebiye bağlı Türkmen köylerinde bulunmaktadır, Van Beylerbeyi boyruğuyla Van, Erciş, Ahlât ve Bitlis kalelerinden uzaklaştırılmışlardır,  H. 994 (M.1585) yıllarında Şam, Bağdat ve Revan Beylerbeyliklerinde Çepniler ve Tat, Kızılbaşlara bir arada yaşamaktaydılar.

*** *** ***
6-Eymür oymağı:

16. yüzyılda Eymür boyu Anadolu’da 76 yer, bölge, köy adaları birçoğunun Sivas-Tokat bölgesindedir.

Ve Anadolu'nun birçok yerlerinde Eymür oymakları görülmektedir. Bu boyun adı Eymir, İmir, İran ve Harizm Türkmenleri arasında da Eymür, Irak Türklerinin bölgesinde Emirli diye geçmektedir,

Kerkük'ün Tuzhurmatu bölgesinde Amırlı (Emirli) adı diye bir bucak adı bulunmaktadır. Amirli/ Emirli Tuzhurmatu ilçesine bağlı 30 km. güneybatısına düşmektedir. Ve Bayat oymağın bir koluna bağlıdır. Bayat köylerinin ortasına düşen Amırlı adının Eymirli ve Emirli boyundan gelmektedir.

Kerkük şehrinin önemli Türkmen köylerinden Kümbetlerde Amırlı oymağı yaşamaktadır.

*** *** ***
7-Harbendeli oymağı:

Sivas'ın güneyinde bulunan, Heleb bölgesinde yaşayan Türkmen Beğdili, Harbendelu ve İnallu gibi oymaklardan birleşmektedir, Harbende oğulları İlhanlı döneminde Harbende'den alınmıştır Harbendelu veya Harbendeli oymağı, özellikle Malatya bölgesinde görünmektedir. Harbendelular obalara 17. ve 18. yüzyıllarda Orta ve Batı Anadolu'ya gelmişlerdir. 16. yüzyılda Haleb Suriye Türkmenlerinden, başlıca Beğdili, Harbendelu, Bayat ve İnallu gibi büyük topluluklar Karkın, Kızık, Uç, Acûrlu, Kaçılu, Türkan, Peçenek, Döger, Kınık, Eymür, Bahadırlu, Karakoyunlu bu oymaklardan oluşmaktadır.

Safevî Türk devletine bağlı olan Türk boylarından sayılan Şamlu boyu, başlıca Beğdili, İnallu (İnanlu) ve Harbendelu obalarında yaşamışlardır.

Günümüzde Kerkük'e bağlı en büyük Türk nüfuslu olan Harbende oymağı Tuzhurmatu da tanınan bir topluluktur Harbendeluların torunları Türk oldukları Tuzhurmatu ilçesinde önemli bir yer almışlardır ve Türkiye’nin birçok bölgelerinde bu oymak bulunmaktadır.

*** *** ***
8-Şebek oymağı:

Musul bölgesinde yaşayan varlığını Türkmen oymağı olarak koruyan önemli büyük bir Türkmen oymağındandır,  Şebek oymağının adı Tahmasb döneminde 10 bin çadır oldukları bilinen İran Bayatları hakanı Şah Bek'ten gelmişlerdir. Batı Türkistan'da Timur oğullarının döneminde uzaklaşmışlardır, Şebekler  Çoçı Ulusu hanlarından Şıban Han oğullarıdır ayrıca Şıban Özbekleri, 15. yüzyılda Sırderya kıyılarında İran Türklerinden olan Harizm'i Timur oğullarının meydana gelmektedir. Şebek oymağının en önemli hakanlarından Yiğit kahramanlarından becerikli Şaybak (Şeybek) Han adıyla şanıyla tanınmaktadır.

Şebek oymağının, Şaybak veya Şeybek Han'ın torunlarıdır.

Şebeklerin, Hacı Bektaş Veli'ye bağlı olarak Bektaşi geleneklerini, göreneklerini, kültürünü  benimsemekte dirler. Şebekler Musul'un doğusunda yer alan elliden fazla köylerde yaşamaktadırlar. Şebek Türkmen köylerden,

1-Abbasiye

2-Albek

3-Arpacı

4-Babıniyet

5-Basahre

6-Ba'şika

7-Ba'vize

8-Bazvaya

9-Baybuğ

10-Bedene

11-Bılavât

12-Besan Bısatlı

13-ilevhan

14-Çinçi

15-Deraviş (Dervişler)

16-Gökçeli

17-Harabasultan 

18-Haznebend 

19-Hıdırilyas 

20-Karakoyun 

21-Karaşor 

22-Karatepe 

23-Karatepe 

24-Şebek

25-Karayatağ 

26-Kadıköy (Kazıye),

27-Keberli

28-Kehrîz

29-Körgariban 

30-Minara Şebek

31-Ömerkayaçı 

32-Yunus peygamber 

33-Selimiye 

34-Şemsiyyat 

35-Şeyhemir 

36-Şirehan (Şirinhan)

37-Telyara

38-Tercille

39-Tezharap 

40-Topzava 

41-Yarımca 

42-Yengi Bısatlı

43-Zehrahatun Bektaşi kullarına bağlı olan Şebekler, dini törenleri Bektaşi geleneklerine göre düzenlemektedirler.

Hacı Bektaş-ı Velî'ye karşı büyük saygı, sevgi beslemektedirler, Şebekler Osmanlı döneminde İmparatorluğun birçok bölgesinde Şebeklerin konuştukları dil, Azerî Türkçesine yakın Türkmence bir özellik taşımaktadır.

Dini törenlerinde okunan şiirler ise, daha çok Nesîmi, Fuzûlî, Hataî ve Sadî gibi, ünlü şairin şiirleridir. Türkmen Şebek oymağı Sünni, Şii’dirler, Gökçeli ve Yarımca Şebeklerinin çoğu Sünni mezhebindendir.

Şebekler tanınmış Türkmen oymaklarından olarak günümüzde Musul şehrinin doğuşunda 15 enci çağın başlangıcıyla İmamı, Bektaşi olarak Türkmen hakanı Şah bek ordusundan kalarak ve Türkmen Şah Nedir ordusuyla birlikte bu topraklara gelmişlerdir. Ve miladı 1743 tarihinde Musul vilayetini abluka ederek Kerkük, Erbil gibi toprakları ele geçirmek istemişlerdir.

Şebekler Türkmen oymaklarından Veli Beştaşın torunlarından olarak bugün Türkiye’de tanınan alevi Bektaşi oymağı Türkiye’ni İran’ın, Azerbaycan’ın birçok yerlerinde bu oymak bulunmaktadır,

Şebekler, Aleviler, Bektaşiler olarak büyük Türkmen oymağıdır. 

Sanıyla , adıyla, tarihiyle Türkmendiler.

*** *** ***
9-Salur oymağı:

Salgurlu, Salguzcu da denilir. İran ve Irak bölgelerinde hükümet kuran Salgurîler Türkmenlerdir. Selçuklular Batı İran'a geldikleri zaman Şehrizor, Kirmanşah Dakuk (Tavuk) bölgesinde Annaz oğullarının yönetimindeydiler.

o dönemde görülen birçok Türkmen beyi gibi, çok yiğit çalışkan olan Kara Beli Salur Beyi tarafından birçok bölgeler fethedilmiştir. Kara Beli hanedanı, 12. yüzyılın sonlarına kadar varlığını sürdürmüşlerdir.

*** *** ***
10-Beğdili oymağı:

Oğuz boylarındandır Kanunî döneminin ilk yıllarında Halep Türkmenleri arasında bulunan ana Beğdili kolu Türkmen topluluğunun en büyük oymağıdır, Beğdililer Safevî devletinin kuruluşunda önemli yerleri bulunmaktadır, onların bir kolu da İran'a giderek. Kuzey Suriye Türkmenleri ile Safevi devletini Şamlu adlı kurutanlığına katılmışlardır. Şah Abbas devrinde Şamlular bütün Kızılbaş boylarını aşarak birinci sırada yer almışlardır.

Safevî devletinin güçlü olmasında en önde Türk boylarından olan Şamlu boyu, Beğdili, İnallu (daha İnanlu) ve Harbendelu ile yer almışlardır. Ve (Hudabendelu) obalarını oluşturuyordular Şamlu boyu beylerinde yakın bir bağlılığı olan Şah Abbas devrinde bu boydan büyük hakanlar çıkmıştır, Şamlu hakanlarından Beğdili obasından Ahmed Bey, H. 1002 (1593-1594) de Şah Abbas tarafından Lâhican darugalığına görev almıştır. Şamlu boyunun İnallu (İnanlu) obası Şahı Seven köyü olarak varlığını sürdürmektedir.

Bugün Musul yöresinde Türkmen köylerinde Begdelli (Beğdeli) diye tanınan Türkmen oymağı görünmektedir. Musul'un kuzeyi Reşidiye, Şirehan (Şirinhan) ve Selimiye gibi köylerde köklerinin Begdeli boyundandır. Şirehan köyünde tanınan Ceccoevi (Cercisevi) ile Cemşidevi adlı boylar birbirlerine yakından akrabadılar, Begdelli boyuna bağlı olanlar. Musul'un Selimiye ve Reşidiye gibi birçok yörelerinde yaşamaktadırlar.

*** *** ***
11-Ulaşlu oymağı:

Çukurova bölgesinin en büyük boylarındandır, Ulaş boyu yöneten beyin adıdır. Ulaş oğulları Varsak beyleri diye tanınmışlardır ve boyun en büyük obasını Bayındırlar yapmışlardır, Ulaş adı ise Salurlulardan gelmiştir. Dede Korkut destanları baş kahramanı Salur Kazan Bey'in babası Ulaş olmasıdır, ve Halep Türkmenleri arasında önemli yer tutan Beğdili boyu 40 obadan oluşmaktadır. Bu obalar arasında 22. sırada yer alan Ulaşlu obasıdır.

*** *** ***
12-Ocuşlu oymağı:

Türkmen Bölgelerinde yaşayan Türk boyları arasında Ocuşlu oymağının varlığı tarih boyunca sürmektedir. Bir bölüm Ocuşlu adları şöyledir:

1-Alican

2-Alikulu

3-Allahkulu

4-Bayram

5-Gökçe

6-Hacıkulu

7-İmamkulu 

8-Murat Sultan ve

9-Velican. Ocuşlular, varlıklarını kurarak millet arasında. Oduşlu olarak geçmektedir. Ocuşluların çoğu Kerkük yöresinde Türkmen köylerinde yaşamaktadırlar. ve başka bölgelerde yer almaktadırlar, Ocuşluların yaşadığı köyler ise Sarı tepe, Türkalan, Tokmaklı ve Yayçili. Yengice, Ocuşlu, Çardaklı, Ayrıca Kerkük'te tanınan Ceddu ailesi Ocuşlulara bağlıdır. Musul'un batısına düşen Telafer Türkmen ilçesinde  Pirnadarlı ailesinden Ceddu Türk köyünde Ocuşlu oymağındandır, 

Ocuşluların özellikle efsanevî  hocaları Avvad Koca Ocuşludur. Birçok mizahi hikâyeleriyle tanınmaktadır. Türkmen topraklarında olduğu gibi bu oymak İran, Türkiye, Suriye’de bulunmaktadır.

*** *** ***
13-Gökçelu oymağı:

Tarsus (Çukurova) bölgesinde 14-16. yüzyıllarda yaşayan ve Varsak söylenen bir Türkmen oymağıdır Çökçelu Musul'un Yunus Peygamber mahallesi de yoğun bir nüfusları görünmektedir.

Gökçeli adı Musul şehrine bağlı bir Türkmen köyü bulunmaktadır, Musul’un 15 km. güneydoğusunda düşmektedir, Ortakol adıyla tanınan Türkmen köyleri arasında yer almaktadırlar. Ayrıca bu oymak Kerkük yöresinde ve Türkiye’de yoğun olarak yaşamaktadır.

*** *** ***
14-Biravcılı oymağı:

Moğolların bölgeye girmesiyle Irak'a göç etmişlerdir, bu oymak Bayat boyundandılar III. Murat döneminde Biravciler oynağı Musul'da, Kerkük yöresinde yerleşmiştir, Kerkük'e bağlı Tuzhurmatu ilçesinin 12 km. güneybatısında Biravcılı adında bir köyde bulunmaktadır. Ve bu köy Bayat köylerinden sayılmaktadır Bir avcıların toplulukları ise şunlardır:

1-Körcalılar 

2-Dögerler

3-Uncular

4-Kargabegler 

5-Hilavlılar ve 

6-İsmailliler. 

Ve Tuzhurmatu ilçesine bağlı Yengice köyünde Biravcılı adında bir boyda vardır.

*** *** ***
15-Karanazlar oymağı:

Irak'ta Türk boyu Bayat'ın bir koludur Moğol döneminden önce bölgeye yerleşmişlerdir. Karanaz oymağı hakkında en eski bilgilerden, Karanazlılar kethüdaların bir bölümü Aslan, Abdal, Emircan, Hankulu, Oruç ve Şah verdi adlarını taşımaktadır.

III. Murat döneminde iki bölümden görünürdü Karanaz oymağı bir bölümü Musul şehrinde ötesi de Musul bölgesinde yerleşmişlerdir. Karamaz, Kerkük'e bağlı Tuzhurmatu ilçesinin 15 km. batısında düşen bir Türkmen köyüdür ve Bayat köylerimden biri sayılmaktadır. büyük Türkmen şairi Fuzûlî Karanaz oymağındandır. Günümüzde köyden göç ederek, Kerkük, Tuzhurmatu ya yerleşen Karanaz soyadları ile tanınan birçok aileler bulunmaktadırlar.

*** *** ***
16-Muratoğlu, Muradiye Muratlı oymağı:

Bu Türkmen oymağı Bayat boyundan bir koldur. H. 932 (1526) yıllarında bölgede

Görünmüşler  dir, Kerkük bölgesinde Muradiye, Muratlı olarak geçmektedir, ayrıca bir köy olarak önceleri Tuzhurmatu ya bağlıydı, Muradlı adı tanınan bir bayat köyünde bulunuyor, Kerkük şehri ve Telafer ilçesi ile Tazehurmatu bucağında yaşayan Muratlı aileleri varlığını korumaktadır ve Türkiye’nin birçok köylerinde Muratlı oymağı bulunmaktadır ve Muratlı diye köylerde vardır, Türkiye’de Çorum şehrine bağlı Muratlı ilçesi bulunmaktadır.

*** *** *** 
17-Bacvanlu, Bacvan oymağı:

Türkmen oymaklarından olarak Bacvanlı ve Bacvan oymağı Bacnak yani "Bac alan demektir.

Bu oymak ve aileler Kerkük yöresinde Bacalan olarak geçmektedir. Ayrıca Bacvanlular İran bölgesinde bulunarak geçmişten Habur’dan, Ural dağlarından gelerek Musul şehrine yerleşerek, Şafii mezhebine bağlı olarak ve Irak'ta dağınık biçimde yaşamaktadırlar.

Günümüzde Diyala şehrine bağlı Bacalan ilçesi tam olarak Türkmen sayılmaktadır.

Ve Hanekın ilçesinde Süleymaniye, Köysıncak ilçesinde yaşayan bir bölüm Bacalan baskıyla Kürtleşmişlerdir.

Kerkük'te bulunan Bacalan aileleri Türkmen milletlerine bağlı kalmaktadırlar.

Türkiye’nin Diyarbakır bölgesinde yaşayan tanınan bir Türk oymağıdır, Bacalan oymağını atalarından Abdullah Paşa Baç Alan birinci Sultan Mahmut tarafından Kermenşah, Hanekın bölgesinde idaresinde görevlenmiştir. Bacalanlar buğun Hanekın, Türkiye, Musul, Süleymaniye ve Irak’ın birçok yerlerinde bir Türkmen oymağı olarak tanınarak yaşamaktadırlar.   

Türkmen Bacavan oymağı: on altı çağda Musul şehrinin çevresinde hakanları Dönmez tarihinde 1594m ile birlikte kalarak Bacavan ili kurmuştur, sonrada Bağdat şehrine bağlanmıştır

*** *** *** 
18-Ulus, Tatar, Tataran oymağı:

Türkmen boyundan olarak Tatar Türklerinden olarak bir bölümü Hamrin dağı Gökçen bölgesinde, başka bir bölümünde Kerkük'e bağlı Diyala şehri Karatepe köyünde yaşamaktadırlar ve Türkçe konuşmaktadırlar. Karatepe köyünde, Telafer ilçesinde Tatarlar, Tatlar diye varlıklarını sürdürmektedir, Ayrıca Diyala şehrine başlı Türkmen Mendili, Hanekın ve Kerkük’te Karaulus oymağı ile tanınan bir ilçe bulunmaktadır. Ve ayni bölgede Tatan köyü bulunmaktadır, Talefer bölgesinde Tatar adlı bir köyde bulunmaktadır.

*** *** *** 
19-Kara Ulus oymağı:

Moğol Türklerinden olan bu Türk oymağı çok yiğitlikle tanınarak 15 nci çağın başlangıcıyla Timurlenk döneminde doğu Türkistan bölgesinden Mandalı, Hanekın, Bedre Diyala, Kerkük şehrine yerleşmişlerdir, ayrıca Türkiye, İran Türklerinde izleri görünmektedir, oymağın büyüklerinden Hamit Şafi kendi dili Türkçeye bağlı kalmaktaydılar ve dilini savunarak uzun yıllar mücadele etmiştir.

*** *** *** 
20-Karaboğa oymağı:

16. Yüzyılda yaşayarak Karaboğa topluluğu önemli bir Türk oymağıdır. H. 932 (1526) yılında görünmüşlerdir, III. Murat döneminde tanınmışlardır ve Türkiye, İran, Irak Telafer bölgesinde bulunmaktadır.

*** *** ***
21-Salihı, Salihıler oymağı:

Cemil oğulları oymağına bağlı bir oymaktır 16. yüzyılda varlığı görünmüştür bir Türkmen oymağıdır. III. Murat döneminde Musul'da, ve Kerkük'te yerleşmişlerdir. Salihiler, Kerkük'te yaşayan 3 büyük aileden oluşmaktadır. Ayrıca Diyale şehrine bağlı Kifri ilçesine Salihıye söylenirdir Ve Altunköprü ilçesinde Salihı bölgesi bulunmaktadır, ayrıca Türkiye’nin bir çok yerlerinde Salihılar bulunmaktadır, ve bir kasaba adıdır, bugün Salayı diye adlanan bir çok ve Kürtleşen bu oymak yüzde yüz Türkmen oymağıdır Diyalele bağlı Türk yerleşim arasında Salih Bey adında Salihı Türkmen köyü göz önündedir, Kerkük şehrinde Salihı oymağı ailesi büyük bir nüfuslu olarak milli mücadele  sürdürmektedirler öz be öz Salihılar her bir bakımdan Türkmen milletindendir.

Diyarbakır bölgesinde yaşayan birçok Salihı oymağı  on yedi çağın başlangıcıyla Osmanlı Sultanların buyruğu üzerine ataları Salih Paşa ile birlikte, oğulları Emir, Zeynel, Ali, Kadir, Süleyman ve akrabalarıyla Irak’a girişleri ile Kerkük, Leylan, Altunköprü, Kifri, Kızlarbat, Hanekın, Mandalı ve Türkiye’nin birçok yerlerinde yaşamaktadırlar, bir bölüm Salihı oymağı kendilerini Kürt, Arap sayarsalar bile onlar yüzde yüz Türkmen’dirler.    

*** *** ***
22-Yağmur, Tatalu, Tatlu oymağı:

Halep Suriye’de bulunan Türkmen oymağı olan Yağmur oymağı beş kola ayrılmaktadır bunlardan Yıva boyu, bu oymak Sultan Kanunî döneminde 40 obadan oluşmaktaydı, Beğdili boyu ise Halep Türkmenleri arasında kalabalık büyük nüfusları bulunmaktadır,  Bu obalar arasında 25. sırada yer alan Tatalu obasıdır, Türkmen oymağından olan Tatalu Türkmen bölgelerinde tanınmaktadır.

*** *** *** 
23-Mavıllı, Mavili, Mavıllı (Mavili) oymağı: 

Telafer'de yaşayan Türkmenlerdir. Mavıllı, Şii Bektaşi ya bağlı topluluk adıdır. Mavıllılar, Bektaşi kültürüne, görenek, geleneğine bağlı olanlardır, bu topluluk Türk kültürünün köklü motiflerini taşıyan bir Türk kimliğe sahiptir.  Mavıllılar Âşık edebiyatı halk müziğinde önde gelerek, göreneğine bağlıdırlar halk Türklerini şiirlerini iyice başarmaktadırlar, Mavıllar Telafer yöresinde önde gelen önemli bir Türkmen oymağıdır.

*** *** *** 
24-Sarıllı, Sarılı oymağı:

Oğuz boylarına bağlı olarak 14. yüzyılında Mehmet Saru Türkmen beyi Şehrizor'a hâkimi olmuştur\ ve 13. yüz yıllarında Erbil Atabeyi Muzaffereddin Gökbürü döneminde Saru kalesinde varlığın kurmuştur

Aehmet Saru'nun buyruğuyla Türkmen oymağının Sarulu diya tanınılmıştır günümüze kadar oymağın varlığını görünmektedir III. Murat döneminde adları geçmektedir. Sarılı oymağı Musul yöresinde Sünni mezhebine bağlı olmaktadır, 16 Eylül 1892 tarihli tutanak ile Sarılı Din eğitimli okullar açarak hoca tayin edilmiştir  ayrıca Musul ile Erbil arasındaki bir kaç köylerde Türkmen Sarılı oymağı Zap suyunun sağ ve sol kıyılarında yerleşmiştir ve Hızır diye tanınmışlardır, Verdek köyü çevresi Sarılılar yoğun olarak bulunmaktadırlar.

Ayrıca Şebeklerin yaşadığı köylerde Sarılılar yaşamaktadırlar. Kerkük'e bağlı Karatepe yöresinde Sarayliyye (Saraylı) adı ile tanınan oymaklardan söz edilmektedir, Sarılılar sosyal yaşantılarını sürdürerek dini ayinlerini, gelenek, göreneklerini yapmaktadırlar.

*** *** *** 
25-Serliye oymağı:

Musul şehrinin güneyinde bir Türkmen oymağıdır, Hakanları Mehmet Şah Sarlulu Şahrazor, Ravandoz, Kale dize Erbil Atabeği Muzaffer Gök boru önünden yedinci çağın başlangıcında kaçarak gölgesi Türkmen Erbil Atabeyliğine bağlanmıştır. Bu oymak Erbil, Musul’un birçok yerlerinde bir Türkmen oymağı olarak bulunmaktadırlar.  

*** *** ***
26-Yağcı oymağı:

Türkmen oymaklarından sayılarak H. 946 (1539) yılında Yağcı topluluğu diye görünmüştür. III. Murat döneminde bu topluluğun Seyit Ahmet Kethüda'ya bağlı oldular Yağcı Türkmen oymağı Musul, Telafer, Hanekın, Kazaniya ve Türkiye’nin İzmir şehrinde bulunmaktadır

*** *** ***
27-Zankana Oymağı:

Türkmen oymaklarından olan Zankana oymağı bugün bir türlü baskılarla Kürtleşmişlerdir, Azerbaycan’ın güneyi olan Zanknaya bölgesinden ayrılarak, Kifri, Erbil, Kerkük, Hanekın Türkmenelinde ve Türkiye, Azerbaycan topraklarında yaşamaktadırlar. Ve Muzeffer gökborunun oymağıdır öz be öz Zankana, Zengiler, Zenkiler Türkmen oymağıdır.

*** *** ***
28- Karakeçili oymağı:

Irak’ın kuzeyinde ve Türkiye’nin birçok yerinde tanınan bir Türkmen oymağı olarak yedinci çağda bölgeye yerleşerek, İkinci Sultan Abdülhamit’in bu oymaktan olarak bir Türkmen oymağındandır. Kırıkkale, Adana, Kırşehir, Çorum, Van, Diyarbakır, Şanlıurfa, Gaziantep şehirlerinde bu oymak günümüzde bulunmaktadır. Ve Irak’ın güneyin, orta kesiminde İnzi ,İnezi, Enezi diye tanınmaktadır bu oymak, Suriye, Lübnan, Filistin ve birçok Arap devletlerinde bulunarak büyük Osmanlı Devletinin kurucularından bu Türkmen aşireti sayılmaktadır.

*** *** *** 
29-Davida- Davudi oymağı:

Türkmen oymaklarından Atçekenler at beslemeyle tanınarak Anadolu’nun güneyi Kahramanmaraş bölgesinde yaşamaktadırlar. Miladının on altıncı çağında ekonomik dolaysıyla, İran Kermanşah, Zahav bölgesine yerleşerek, sonradan ataları Hakkı Süleymaniye, Kerkük şehrine yerleşerek, her bir bakımdan her türlü yardım Osmanlılardan almışlardır.

*** *** ***
30-Delo oymağı:

Türkmen Afşar, Avşar oymağından, Şam da sora İran’a yerleşerek Şirin Saray çevresinde Davida oymağı ile bir türlü baskı siyasi, ekonomi nedenlerden dolayı yerleşmişlerdir, günümüzde, İran, Hanekın, Nefithane bölgesine önceki çağlardan beri yerleşmişlerdir.

*** *** ***
31-Baban oymağı:

Büyük Azeri Türkmen oymaklarından olarak büyük babaları kendi toprağı yeri olan Azerbaycan ülkesini bırakarak, on altı çağlarda Irak’a yerleşerek, Baba, Bab, Baban yeni senin baban diye tanınmıştır, büyük babadan sonra bu deyim günümüzde Baban diye adlandırılmıştır, bugün Baban diye söylenen Baba oymağı Kürtleşerek Süleymaniye, Kifri köylerinde, Kerkük, Azerbaycan, Türkiye’de yaşamaktadırl ar ve birçok Babanlar aşırı olarak kendilerini Türkmen saymaktadırlar.

*** *** ***
32-Cermondi oymağı:

Türkmen oymağı olarak, Moğol boyundan Kara Ulus oymağındandır, günümüzde kaynaşma ilgilenme nedeniyle bir bölümü Kürtleşmişlerdir,  Cermondi oymağı bu gün Hanekın, Kızlarbat, Mendili, İran’a yerleşmişlerdir

*** *** *** 
33-Melik şah oymağı:

Melik Şahı bir Türkmen oymağından olarak bölgede kalarak Selçuklu Sultan Melik Şah Alp Arslan oğlu Toğrul bek oğlu olarak, Hanekın, Mandalı, Kızrabat, Kazaniya yaşayarak, Türkçe konuşmaktadırlar bir bölümleri baskılar nedeniyle Kürtleşmişse de Türk kimliklerini savunmaktadırlar.                    

*** *** ***
34-Vendi oymağı:

Büyük Türkmen oymağı olarak, komitan Vend Yusuf oğlu Uzun Hasan oğlunun oymağı sayılarak Türkmen Akkoyunlu devletinin korutucularındandır, Hanekın bölgesinde Vend ırmağı adına bağlıdır Vendiler, Vindeviler, Vind evi Türkmen oymağı günümüzde Kifri, Hanekın, Kerkük, Divaniye, Mandalı, Basra, Bağdat’ta yerleşmişlerdir.   

*** *** *** 
35-Dergezin, Dere gezenler, Dergezli, Dergeziye Türkmen oymağı:

Irak’ın birçok yerinde bulunarak, bir bölümü Kürtleşeme, Araplaştırma politikasına uğrayarak, birçoğu Bağdat, Süleymaniye şehrinde yaşamaktadırlar, ayrıca Kerkük şehrine bağlı Tazehurmatu ilçesinde yoğun olarak dere gezenler, Dergeziler yaşamaktadırlar. Önceleri Süleymaniye şehrine bağlı Dergezin bölgesinde yaşamaktaydılar, geçmiş çağlarda

Süleymaniye’ye bağlı 6 Türkmen köyümde yaşayarak, Tasloca’ya eskiden yerleşerek, bu bölgede Kürtleşmişlerdir.

*** *** ***
36-Kakai oymağı:

Bektaşi boyundan olarak Dede diye tanınarak Bektaşi Dedeye bağlı olarak, Dede büyük kardeş demektir, bir bölüm Kakailer İran’a bağlı Şirin Saray ve Irak’ın Türkmen Hanekın ilçesinde yaşamaktadırlar, birçok baskılardan dolayı bu Türkmen oymağı Kürtleşmektedir.

Kakailer Kerkük, Dakuk/ Tavuk bölgesinde, İran, Azerbaycan Musul etrafı ve Türkiye’nin İzmir, birçok yerinde yaşamaktadırlar. Kakai, Kekevi, Kekem diye birçok yerde özellikle Azerbaycan’da kardeş söylenmektedir. Kakailar/ Dedeler Kendilerine bağlı özel şarkı, türküleri bulunmaktadır tanınmış Türkmen büyük şairi Hicri Dede, Bayram oğlu bu Türkmen oymağındandır.

*** *** ***
37-Kızıl Hakan oymağı:

Bu Türkmen oymağı on beşinci çağın Karakoyunlu devletinden kalan bir Türkmen oymağıdır, uzun süre Kürtlerle yaşayarak, Kürtleşmiştir, günümüzde bu oymak Hanekın, Karahan arasında yaşıyorlar.

*** *** ***
38-Türkmen Göran oymağı:

Zengene, Kakai, Davuda, Lek gibi Türkmen oymakları ile birleşerek, bir bölüm baskılarla birçoğu Kürtleşmişlerdir, bu oymaklar günümüzde Kerkük, Türkiye, İran, Azerbaycan, Musul, Tazehurmatu, Tavuk/ Dakuk, Erbil, Süleymaniye, Kifri, Altunköprü Türkmen topraklarında yaşamaktadırlar.

Ve birçoğunun Türkmen oldukları bilerek dillerini korumaktadırlar.

*** *** ***
39-Türkmen Müftü oymağı:

Irak’ın birçok büyük şehirleri Bağdat,  Kerkük, Erbil, Musul şehirlerinde yaşayan tanınan bir Türkmen oymağındır, ayrıca Türkiye, Azerbaycan, İran dünya Türklerini yaşadığı topraklarda bu oymak yaşamaktadır, tanınan şahsiyetlerinden Mehmet Ağa Şah Nedir döneminde Mehadin kalesinin Müftüsü olarak 1743 Kerkük şehrini ablukası sırasında ve tarihinde 1760 Kerkük şehrinde yapmıştır tanınan Nakışlı minerali camisini Helvacılar çarşısında tanılmaktadır,

Erbil Türkmen şehrinde yaşayan Müftü oymağının birçoğu kendilerini Türkmen Sayarak, öteki kardeşlerde bir bölüm kendi çıkarlarından dolayı kendilerinin Kürt saymaktadırlar, dünyanın neresinde olursa olsun Müftü ailesi Bağdat, Musul, Erbil, Türkiye, Azerbaycan, Mısır, Suriye, Ürdün’de bulunarak tanınmış Türkmen oymağıdır

*** *** ***

40-Türkmen oymağı Lek:

Türkmen Lek oymağı Türkiye Van şehrinden bölgede çıkan savaş sonucu askeri olaylardan dolayı, yerlerini bırakarak İran’a yerleşmişlerdir, günümüzde Van Adana, Kozan, ve Türkiye’nin birçok yerlerinde, Irak’ta Erbil, Köy sancak, Taktak, Altunköprü, Kaya başı gibi bölgelerde bir bölümü  Kürtleşerek yaşamaktadırlar.

*** *** *** 
41-Halidi oymağı:

Türkmen oymağından olan Halidilar Amevi döneminde, en büyük komutan Halit Şatır atalarından Haccac Sakafı yanında birleşerek, Vasit bölgesinde yaşamışlardır, Farslara karşı durarak, bir söylentiye göre Türkmen komutanı Halit bek kotahta Rostam oğlu Halid oymağından olarak, 1690 yılında Osmanlı güçleriyle Namsa topraklarını boşatmıştır. 

Halidi Türkmen Bayındır oymağının bir kolu olarak, Türkiye’nin Sivas şehrinde yerleşmişlerdir, Irak, Şam topraklarına geçmeden önce günümüzde Musul, Kerkük, Bağdat, Demoni, Kızlarbat, Kerkük’e bağlı Yahyava bölgesinde bulunmaktadırlar.

*** *** *** 
42-Vandavı oymağı:

Vandavı Türkmen oymağı olarak, m17 çağın başlangıcıyla, Türkiye’nin Van şehrinden Türkmen Kifri bölgesine yerleşmişlerdir, bir bölümleri ise Van dayı diye tanınarak, Diyala Mansuriya Adana Köyünde yerleşerek, Vandavı olmuştur, bu oymağın ilgileri dördüncü Sultan Muratla Anne tarafından yakınlığı nedeniyle bölgede Türkmen oymağı olarak tanınmıştır, bugün Vandavı oymağı Bağdat, Diyala, Divaniye, Hanekın, Mandalı, Kızrabat, Kifri birçok Türkmen yerlerinde bulunmaktadırlar.       

*** *** ***
43-Dağıstan oymağı:

Rusya Dağıstan bölgesinden Irak,  Arabistan, Urdun, Suriye, Filistin’e yerleşen büyük Türkmen oymağı on sekizinci çağda Osmanlı velisi Hasan Paşa sonradan Mithat paşa buyruğu ile ataları yerleştiği Diyala şehrine bağlı Deli Abbas, Mansuriya, Adana köy bölgesinde  çoğalmışlardır, 1870 tarihinde yiğitliklerinden dolayı,  vatana, toprağa millete içten bağlı oldukları için Osmanlı devletinde en önemli askeri görevlerini almışlardır, önde gelen liderlerinden 1916 tarihinde Kut ablukasında şehit düşen Halil Paşa Dağıstanı ve oğlu Gazı Dağıstanı 1948 tarihinde Filistin savaşının kahramanı Mehmet Abdulkadir Dağıstanı aşireti birçok yiğitler,  kahramanlar yetiren Dağıstan oymağı dünyanın her yerinde tanınmaktadır.

*** *** *** 
44-Karakol oymağı:

Büyük Türkmen oymağı olan Karakol Bayındırdan bir kol olarak, Uzun Hasan Bayındır döneminde ataları Karakoyunlu devletin kurmuşlardır, oymakta kendi adınadır Karakol oymağı on beşinci yüz yılda Anadul bölgesinden Irak’ın ortasında Bağdat çevresi Osmanlı velisinin karargâhına yakın, Kutta, Vasit şehrine yerleşerek, birçok nedenlerden baskılardan dolayı, bu Türkmen oymağı Araplaşmıştır,  ve birçoğu ise Türkmen milletine bağlık göstermektedirler bu Türkmen oymağı tüm Arap oymakları yanında baş, lider sayılmaktadır. Günümüze kadar her türlü baskılar nedeniyle Türkmen milletlerine sahip çıkmaktadırlar. Karakol oymağı Bağdat şehrinin Haraç pazarında Bektaşi Tekeleri tapınakları bulunmaktadır, Irak’ın birçok yerinde Karakol oymağı Türkmen yapıtları ile yoğun nüfusları ile Musul, Bağdat, Basra, Vasit, Yusuf iye, Latifiye, Mahmudiye, Aziziye, Seydiye, Diyala, Hanekın, Mandalı, Tikrit, Rumadı, Divaniye, Babil, Hilla da yerleşmişlerdir.       

*** *** *** 
45-Karkol/ Karagül/ Karagol oymağı:

Türkmen aşireti Türkiye’nin birçok köy ilçelerinde bulunmaktadır özellikle Ankara’ya bağlı bala ilçesi Karaoğlan köyün da yaşamaktadırlar, ayrıca Kahramanmaraş Diyarbakır yaşayarak yalnız bizde olan bilgelere göre Irak’ta nüfuslar 1 Milyon 500 bindir

*** *** ***
46-Mevla oymağı:

Mevla Türkmen oymağı İmamı dini yoluna bağlı olarak On altıncı çağda Irak’ı hüküm eden Türkmen Safavı devletinin kalıntısıdır Musul, Telafer’in ve başka bölgelerin çevresinde yerleşerek, Türkmen kimliklerini korumaktadırlar.

*** *** ***
47-Çadırcı oymağı:

Tanınan Türkmen oymağı Çadırcı on sekizinci çağında Türkiye Gaziantep, Irak’ta yerleşerek, Çadır yapma alanında gelişerek, 1917 yılında İngiliz Irak’a girmesiyle, bu Türkmen oymağı Araplaşmıştır, tanınan siyasi şahsiyatlarından Kamil, Nesir, Refet Çadırcı, bu oymak en çok Bağdat, Musul Gaziantep, İstanbul bulunmaktadır.     

*** *** *** 
48-Paçacı ailesi:

Osmanlı devletinin döneminde Bağdat, Musul, Erbil kumaş ticareti ile Parçacı diye tanınmıştır, sonradan Paçacı diye değişilmiştir tanınan şahsiyatlarından krallık döneminde Dışişleri bakanı olan Mizahim Paçacı ve Adnan Paçacı günümüzde bu aile Bağdat, Musul yaşamaktadır.

*** *** ***
49-Deveci oymağı:

Türkmen Hazar oymağı olarak on altıncı çağda başlangıcıyla ataları otuz aile ile birlikte Halep Suriye’de yaşayarak Devecilik yaymasıyla tanınarak Türkmen Karkin oymağına bağlı olan Deveci oymağı Sait Deveci gibi yazar araştırmacı şahsiyatlar yetirmiştir, günümüzde bu oymak Telafer, Musul şehrinde ve Türkiye’de yaşamaktadırlar.

Ve Telafer ilçesinde Deveciler Saddam döneminde birkaç şehit vermişlerdir.

*** *** *** 
50-Kaymakçı ailesi:

Soylu Türkmen ailesi olarak Bağdat valisi Hasan Paşa daveti üzerine Türkiye’nin Cezire bölgesinde yaşayan bu aile ve Kaymak, süt yapmada tanındıktan dolayı, 1917 tarihinde İngiliz’in Irak’a girişiyle bu Türkmen aile Araplaşmıştır, Kaymakçı ailesi bugün Musul, Kerkük, Erbil, Bağdat’ta Suriye, Türkiye’de yaşamaktadırlar.

*** *** ***
51-Mümeyyiz ailesi:

Bu Türkmen Aile Davut Paşa döneminde Bağdat’ta yaşayarak, Osmanlı döneminde Mümeyyiz diye tanınarak, bir yazıyı gözden geçirene söylenir, tanınan şahsiyatlarından Ahmet Mümeyyiz’dir bu aile Araplaşarak Bağdat’ta yaşamaktadırlar

*** *** *** 
52-Nakip ailesi:

Tanınan büyük Türkmen ailesi olarak, Bağdat, Musul, Basra, Semere, Diyala şehirlerinde yaşayarak, kutsal görevlerde bulunmuştur mezarlıklarda görevli olmakla, din alanında Osmanlı valisinin yardımcısı olarak değer kazanmaktaydı Nakipler Dini danışman diye tanınmaktaydılar.

*** *** *** 
53-Askeri oymağı:

Büyük Türkmen oymağı olarak, soyları ataları Osmanlı döneminde büyük tümen subaylarından olan Mehmet Paşa, Asker Mehmet Sultan ikinci Mahmut buyruğu üzerine Kerkük şehrinde Türkmen Askeri ailesi diye tanınarak, kurulan ilk Irak hükümetinde savunma bakanı 1921 tarihinde Cafer Askeri olmuştur.

Askeri şahsiyatlardan Süleyman Askeri, Tahsin Askeri bu oymak aile Musul,  Bağdat’ta yaşıyorlar.

*** *** ***
54-Urfalı oymağı:

On Sekizinci çağda bu oymak Bağdat’ta yaşayarak, Urfalı Mahallesi adlarından gelmektedir, Urfalı diye tanınmalarının nedeni Türkiyenin Şanlıurfa şehrinden oldukları için ve Peygamberlerinin babası olan İbrahim Halil Peygamberinin doğum yeri sayılmaktadır, Şanlıurfa Türkmen şehri Kerkük ile kardeş sayılarak, her bakımdan yakınlık bulunmaktadır, şahsiyatlarından Mehmet Urfalı, Urfalı oymağı Bağdat, Musul, Urdun, Suriye’de bulunmaktadır.

Bugün Şanlıurfa’da bulunanlar çoğunlukla Türkmen oymağı olarak Irak Türkleri ile kan kardeş sayılırlar.

Çünkü eski dönemlerdem çok sayıda Urfalı Kerkük’e ve Kerküklü Urfa’ya yerleşerek

Akraba dayı yığan olarak tanınmışlardır.

*** *** *** 
55-Erzurum oymağı:

Türkmen oymağından olarak, 1638 tarihinde dördüncü Sultan Murat’ın Bağdat şehrine girişiyle ataları bu ülkeye yerleşmişlerdir, soyları Türkiye Cumhuriyetinin Erzurum şehrinden gelmektedir ve Abdulkadir Erzurumlu adıyla tanınmaktadır. Bu aile oymak Bağdat, Musul, Urdun, Filistin, Suriye’de görünmektedir.

*** *** ***
56-Haseki oymağı: 

Türkmen oymağı olan Haseki Osmanlı döneminde, Bağdat şehrinde yaşamışlardır ve Haseki diye tanınmışlardır, bu oymak destek vermek için, vali yanında olurdular ve Valinin ailesi etrafında akrabaları olanlar birinci sırada gelmekteydi, bu Hasekiler velayetin işlerini yürütmekle toplumsal konularla ilgilenirdiler önde gelenlerden Bağdat valisi Mehmet Paşa Haseki Reşit caddesi Haseki camisini 1640 tarihinde yapmıştır çoğunluk bu oymak günümüzde Bağdat’ta yerleşmiştir.        

Ve birçok yatırım, mimarlık hastaneler yapmışlardır. 

*** *** ***
57-Defteri ailesi:

Büyük Türkmen ailesi olarak, 1638 tarihinde Osmanlı devletinin ikinci defa Bağdadi almasıyla ataları defterlik görevinde Vali yardımcısı olmuşlardır, tanınan şahsiyatlarından Suphi Defteridir, bugün Bağdat’ta bu aileden çok tanınmış aileler yaşamaktadırlar. 

*** *** ***
58-Küçük ailesi:

Bu Türkmen aile iki çağdan beri Bağdat’ta yaşamaktadır ve Bağdat milleti tarafından sevilen bir aile olarak saygı sevgi gösterilmiştir, büyük dedeleri Ahmet Küçük uzun yıllar ticarette çalışarak, iyi temiz davranışından dolayı, halk tarafından sevinmiştir, bu gün Bağdat şehrinde olduğu gibi ve Erbil Türkmen  şehrinde küçük Molla ailesi diye tanınmaktadır.  

*** *** *** 
59-Farisi ailesi:

Türkmen ailesi olan bu aile, 1638 tarihinde ikinci Osmanlı döneminde Farsça bildiklerinden dolayı, Bağdat şehrinde yaşamışlardır ve adları Farisi diye tanınmıştır, öne gelen şahsiyatlarından Nusrat Farisi. 

*** *** *** 
60-Dede boyu:

Tanınmış Türkmen Bektaşi boylarından olarak, Mehmet Vali Bektaş boyundan olmakla, Dede diye tanınmaktadır, on dördüncü çağda Türkiye Anadul bölgesinden göçerek, Irak’ın birçok yelerinde Musul, Kerkük, Dibaya,  Bağdat, Kerbala, Türkiye, İran Türk dünyasının topraklarında yerleşmelerdir, tanınan Feylesof Cihan Dede onuncu çağda İmam Hüseyin yatırı yakınında çocuklarıyla birlikte yaşamayı seçmiştir ve Kerkük Türkmen şairlerinden Hicri Dede tanınmaktadır. Dedeler Irak Türkleri, Türkiye, İran, Azerbaycan ve birçok yerlerde ülkelerde bulunarak Türkmen boyu ve Türkmen uymağı diye tanınmaktadır- ve Türkmen Kakailar ise onlardan bir önemli koldur .

*** *** *** 
61-Boşnak oymağı:

Tanınan Türkmen oymağından olarak, askeri görevlerini benimsediğinden dolayı, on sekizinci Osmanlı döneminde, Vali yanında görev almışlardır, 1917 yılında İngilizlerin Irak toprağına girmesiyle, İsmail Boşnak ile çocukları ile İngilizlere karşı durmuşlardır, günümüzde Boşnaklar Urdun, Cezayir, Suriye Mısır, Türkiye, Çeçenistan, Irak’ta yaşamaktadırlar.     

*** *** ***
62-Gülemen ailesi: oymağı

200 yıl Irak’ta hüküm süren Türkmen Gülemen ailesi, tanınan Vali Davut Paşa On dokuzuncu yüz yılda kültür yenileme alanında Irak’ta yeni gelişmeler sağlamıştır, 1937- 1941 yıllarında tanınan şahsiyatlarından, Hikmet Süleyman Irak devletinin Başbakanı olmuştur, Gülemen ailesi bugün Bağdat, Kerkük, Leylan ilçesine Yahyava köyü yerlerinden sayılmaktadır. Ayrıca Musul, Mısır, Suriye, Urdun devletinde bulunmaktadır.  

*** *** *** 
63-Dayını oymağı:

Dayını, Dayanmak anlamına gelerek, 200 yıldan fazla Irak’ta hüküm sürmüşlerdir, dedeleri, ataları Irak’ta Diyala, Vasit, Bağdat ve Irak’ın güneyinde yaşadılar Irak’ta krallık döneminde, tanınan büyük siyasi düşünür şahsiyatlarından, Ali Dayınıdır, bu büyük aile, oymak Bağdat, Diyala, Musul yaşamaktadır.

*** *** ***
64-Kalaycı oymağı:

Bu Türkmen oymağı, Osmanlı döneminin son zaferleriyle, Diyala bölgesinde yaşamışlardır, tarih bakımından bu oymak Türkmenlerin atası Oğuz oymağından olarak, Türkmen Kıpçak, Karlık oymağından bir parçadır ve Kal- Aç sözlüğünden meydana gelmektedir,  bu gün bu oymak Erbil, Kerkük, Telafer, Türkiye’de yerleşmiştir.

*** *** ***

65-Arnavut oymağı:

Türkmen Albeni Arnavut oymağı 1722 tarihinde Diyala, Halis, Hanekın bölgelerinde yaşayarak, Türkmen kimliklerine bağlı kalmaktadırlar ve Hanekın bölgesinde Arnavut Türkmen oymağı beş köyde yerleşmişlerdir, ayrıca Albanya Cumhuriyeti, Türkiye Urdun, Musul, Kerkük’te, Azerbaycan’da yaşamaktadır  

Bugün Türkmen oymak, Aşiretleri, boyları, kolları, aileleri dünyanın her yerinde yaşayarak kimliklerinin belgelere dayanarak ne kadar varlı, güçlü büyük nüfuslu oldukları dünyanın her bir ülkesinde bulunmaktadırlar.

Türkmen milleti büyük bir millet olarak dünyanın her yerinde varlıklarını kurarak  dillerine görenek, gelenek, onur, törelerine bağlı olarak, korumaktadırlar,  sürekli milli mücadelelerini tüm kıyıcı düşmanlara rağmen sürdürmek üzere baskılara, asimilasyon, işkencelere soykırım, katliamlara karşı kendilerini yüce tarihleriyle büyük bir millet olduklarını bildirmektedirler, Türkmenler, Türkiye, Türkmenistan, İran Türkmen Sahra, Suriye, Lübnan, Colan, Filistin, Irak, Türk dünyasında Türkmen, Yürük yanında, Kürtler çoğunlukla Türkmen Boy, Oymaklarından bir parça olduklar, Aşiret yapıları, yaşayışları, görenek, gelenekleri eski kalıntıları, folklor, kültürleri bakımından Türkmenlerle birdir hiçbir ayrım yoktur.

Ne kadar dillerini unutarak, değişik dillerinin sözlerini kullanırsalar bile, Diyarbakır, Mardin, Van, Batman, Adana, Şanlıurfa ve başka şehir, ilçe, köyler çoğunluk olarak Türkmendiler ve Türkmen oldukları tüm belgelerle arşivlerde bellidir.

Türkmen milleti dünyada ilk millet olarak, büyük tarihler yaratarak, yiğit, kahraman,  kültürlü, efendi demokrasi sever uygarlık yaratan bir millettir, dünyanın her bir yerinde baskı, işkence, soykırım, katliamlardan dolayı, birçok Türkmenler dillerini, tarihleri unutarak, kendilerini başka bir boydan, başka bir oymaktan olduklarını sanmaktadırlar, yazmaktadırlar.

Her türlü baskı engellere karşı duran büyük Türk milletimiz dünyanın neresinde olursa olsun, tarihlerini okuyarak, anlayarak birçok ırkların                                    ,boyların, oymaklarının Türk olduklarını bildikten sonra, tüm göçleri ile doğruyu her kese yansıtarak milletlerine gönülden bağlı olmakla yüce tarihlerine dönmelidiler, sahip çıkmalıdırlar, birçok Türkmen oymakları bugün Kürt oymakları diye kendilerini iyice belgelerle araştırmadan yok olup silinmektedirler.

Türkiye, Irak’ta ve dünyanın birçok yerinde olduğu gibi  Türkmen aşiret, oymakları Aile, boyları kendilerini Kürt, Arap saymaktadırlar, Diyarbakır,  Şanlıurfa, Van, Tunceli,  Şirnak, Adana, Kahramanmaraş,  Gaziantep, Suriye, Filistin, Urdun,   Mısır, Irak, İran devletlerinde olduğu gibi, bu bakımdan Kürt kimliğini tanıyanlar doğruyu iyice bilmelidirler.

Kürtlerinin çoğunlukları Türkmen oymakları, boyları, ailelerindendirler, Kürtlerde Türkmenlerinin aynı kökünden gelmektedir.

Bizim tek amacımız Türkmen milletinin tüm boylarından, oymaklarından, ailelerinden olanlar bunu iyice bilmelidirler Türk milletinin geçmişlerini bilmelidirler, okumalıdır tarihlerini iyice kavramalıdırlar, artık kendimize Türk milletimize dönmelisınız? Kürtler boy, oymak, kollarının, ailelerinim Türkmen oldukları kendileri sağlam kafa, akılla, iyice düşünceye dayanarak ispat etmelidirler ve Türk milletlerine bağlı olarak, teröristlerden milletini, ırklarını kaybedenlere yardımcı olmalıdırlar ve kurtarmalıdırlar. Çünkü Teröristin hiçbir zaman milleti, dini, soyu, ırkı olamaz.

Artık doğrudan Türkmen olduklarını gündeme getirmelidirler.

Osmanlılar döneminde, şehir dışında yaşayanlara göçebe olan oymaklara, boylara ailelerle Türk, Türkmen söylemişlerdir ve düzlük, ovalık yerlerde yaşayanlara Yürük Türkmenler, dağda yaşayanlara da Kürt söylenmişlerdir.

Türkmen olan Oğuzlar Osmanlılar, her kes bunu iyice bilmelidir doğrudan Türkmenler büyük millet olduğunu boylara, oymaklara, kollara, ailelere ayrıldıklarını öne sürmüşlerdir.

Müslüman olan Oğuzlar tarihini yok etmeye çalışan kıyıcı düşmanlar onları Türkmenlerden ayırmak için, kardeşlerinden, diğerlerinden ayırmak için  kendilerine varlıklarını ayrı tutarak sanki başka bir millettiler, Türk, Azeri, Özbek,  Kırgız, Kazak, Kızılderili, Gagavuz, Tatar, Türkmen, Oğuz diye onları ayırmaya başlamışlardır, sonradan İngilizlerde, Türkleri,  Türkmenlerden,  Azerlerden, Özbeklerden,   Kırgızlardan, ayırmak için türlü deyimler, adlar kullanmışlardır.

Oğuzlar, Türkmenler daha sonra Müslüman olarak, Türkmen diye tanınmıştır, İslam devleti ve yeni kurulan Türk Devletleri, İmparatorları, beyleri, Türk diye değerini korumuşlardır.

Türkmenlerde Selçuk adını almışlardır ve göçebe Türkmen boyları ile yerleşmişlerdir. Selçuklu devletinden sonra, birleşen Türkmen Aşiret, oymakları boyları, kolları, aileleri, Osmanlı İmparatorluğunu kurmuşlardır, göçebe Türkmenler ise Oğuzlar, Türkler, Türkmenler, Yürükler, Kürtler diye anılmıştır, adlandırılmıştır, böylece Kürtler Türklerden bir parça olarak, bir boydandır, Kürt sözlüğü yeni bir terim olarak, Selçuklu döneminde, hiç görünmemiştir, söylenmemiştir.

Eskiden olduğu gibi Türk milletinde hiçbir ayrımcılık olmamıştır, geçmişteki Oğuzlar, Selçuklu, Türkmen Osmanlı, Türkmen, Türk günümüzde Kürt, Türk sözcükleri bir millet bir ırk, bir soy, bir boy, bir oymaktan kaynaklanmaktadır

Bugün Kürtlüğü savunanlar ve Türk’ten ayıranlar yalnızca düşmanlara, bölücü, soyu olamayan insanlara hizmet etmekle, destek vermekle, yardım etmektir.

Artık bu ayrımcılık insanları bıktırdı, tüm insanlar doğru olarak, soyunu boyunu, oymağını iyi tanırsa ve ne olduğunu bilince ve tüm oymakların Türk olduklarına inanırsa, ve araştırışa, o zaman bu yıkıcı düşünceler ortadan kalkacaktır, soyu olmayan hainlerde kaybolacaktır.

Bir bölüm Türkmen oymaklarından,

1-Abdallı/ Abdalan oymağı:

Afganistan'dan Anadolu'da birçok yerlere şehirlere yerleşmişlerdir,

Abdallar, Haptal / Eftalit tanınan Türkmen oymağıdır, Türkiye, Irak, Azerbaycan’da bulunmaktadır, ayrıca Adapazarı, Orta Anadolu, Toroslar, Silifke-İçel ve Antalya, Tunceli, Erzincan ve Tercan taraflarına yerleşerek, Abdallı bölgelerinde yaşamaktadırlar.

Ve Türkmen’dirler Anadolu'da Abdallı (Ankara, Sivas) ve Abdalân (Bingöl) gibi köylerde ve Irak’ın Türkmeneli Tazehurmatu, Telafer bölgelerinde yoğun olarak görünmektedir ve bu oymaklar kendi Türkmen millerlerinden olduklarını ve milli Türklüğüne sahip çıkmaktadırlar.

2-Ak keçili oymağı:

Milli Türkmen oymağına bağlı olan, Türkmen Akkeçililer Yörükan boyundan, kolundan olarak, dünyanın birçok yerinde özellikle Türkiye Kırıkkale, Kırşehir, Adana, Diyarbakır, Şanlıurfa, Van, İran, Irak’ta bulunmaktadır, Yörük, Yürükler bugün Anadolu bölgelerinde göçebe Türk oymakların adıdır Yürümekten ortaya gelmektedir.

3-Alanlı oymağı:

Hazar Denizi'nin kuzeyinde, Dağıstan ve Kırım bölgelerinde yaşayan, İran Türklerinden olarak, Türkmen Alanlar oymağı Bayat oymağının bir koludur.

Geniş bir topraklara yayılan Alanlar Anadolulun birçok yerlerinde yaşamaktadırlar. Ayrıca Anadolu'da birçok Alan adında ilçe köyler ile Alanbaşı (Artvin), Alancık Diyarbakır, Alanyazı, Tunceli, Alanlı, Mardin gibi şehirlerde birçok köyler bulunmaktadır. Alanlı, Alanlılar büyük Türkmen oymağı olarak, Anadolu bölgelerinden başka, bugün Alanlı oymağı Tunceli'de yaşamaktadırlar, bu Türkmen oymağı Suriye, Colan Filistin, İran Irak’ta Alanlı olarak, tarihe geçmişlerdir, dil bakımdan hiçbir ayrım yoktur.

4-Antarllı/ Anterli oymağı:

Antarllı, Anterli Türkmen oymağ olarak, Şanlıurfa, Yozgat, Adana, Diyarbakır, Mardin bölgelerinde yaşamaktadırlar, bu Türkmen oymağı, İran, Irak’ın birçok yerlerinde bulunmaktadırlar, Antarllı, Anterli oymağı Akkoyunlu oymağına bağlı bir oymağıdır. Ayrıca Konar, Göçer Türkmen boyundan kolundandır.

5-Artuşi/ Ertuşi/ Hertuşi oymağı:

Oğuz boylarından olan bu Türkmen oymağı Günümüzde bu oymağın bir bölümü Suriye ile Irak'ta yaşamaktadır, ayrıca bu Türkmen boyu Anadolu Hakkâri, Van, Diyarbakır, Cizre (Mardin) bölgelerine dağılmıştır. Büyük nüfuslu olan Artuşîler 12 oymaktan meydana gelmektedir.

6-Atma/ Atmalı oymağı:

12 oymaktan olarak Türkmen oymaklarından tanınmaktadır, Atmalar oymağı Sünnî ve Alevî' Şii’dirler. Türkmen oymağından olarak, Boylar birleşerek Rişvav boylarından sayılmaktadır, bir bölüm Atma, Atmalılar dillerini unutarak, başka şeve konuşmaktadırlar,

Türkmen Atma, Atmalarının oymakları ise 12 boya ayrılmaktadır ve Türkçe kimliğini tarihçe taşmaktadırlar, bunlardan Tilkiler,  Kızırlı, Haydarlı, Ketiler, Sadakalar, Kızkapanlı, Karahasanlar, Karalar,  Ağcalar,  Turuçlu, Kakbalar, Mahkanlılar, bu oymakların, boyların, kollarının

Ailelerin birçoğu Irak, İran, dünya Türklerinde bulunmaktadır.

7-Avcılar oymağı:

Türkmen Yörükanlı boyundandır ve Türkmenlerin düzlükte yaşayarak, yaylalara göç edenine söylenir, Avcılar Türkiye, İran, Azerbaycan bölgelerinde olduğu gibi Irak’ta Bağdat, Musul, Kerkük, Tuzhurmatu, Yengice, Biravcılı bölgelerinde yaşamaktadır.

8-Avşar/ Afşar oymağı:

24 Oğuzun boyundandırlar, Türk tarihinde çok önemli yerleri bulunmaktadır, değer kazanmışlardır, Türkmen Avşarlar geniş bir alana yayılarak, dünyanın birçok yerinde yaşamaktadırlar, 16. yüzyıldan Anadolu'ya yerleşmişlerdir.

19. yüzyılın ikinci yarısında, Avşarlar göçebe hayatı sürdürmüşlerdir, çoğunluk olarak bu Türkmen oymağı günümüzde Kayseri, Pınarbaşı, Sarız, Tomarza ilçelerinde ve Kars, Ardahan, Hoçuvan, İran, Azerbaycan, Irak’ta yerleşmişlerdir.

9-Aydınlı oymağı:

Bu Türkmen oymağı Türkmen Yörükanlı boyundandır. Osmanlı Yavuz Sultan Selim döneminde, Türkiye’nin Aydın şehrinde öz-be-öz bir Türkmen oymağı olarak yerleşmelerdir.

10-Badıllı/ Badili/ Bedili oymağı:

Türkmen 24 Oğuz boyundandır, Beğ, Diline bağlıdır, Osmanlı döneminde Konar-Göçer diye, Türk Türkmen oymağıdır. Öz-be-öz Oğuz Türkmenlerinden olan Beğdili boyundandır, Türk soylu göçebe olarak, dağda gezeni olarak söylenmiştir. Anadolu’da Digor, Kars, Pasinler, Erzurum, Şanlıurfa, Diyarbakır, Çorum, Adana, Siverek bölgelerinde yerleşmişlerdir.

11-Balabanlı/ Balaban/ Balabamlu/ Balabanlar oymağı:

Bu Türkmen oymağı eskiden Horasan İran’dan, Dimetoka'dan Rumeli’den Türkiye’ye gelmişlerdir. Osmanlı belgelerinde bunlar İran Türkmen boyudur diye geçmektedir ve Yörükân boyundan gelmektedir. Balabanlar Türk’tür, İran Türk dolaylarından gelmektedir ve Konar, Göçer'dirler. Anadolu'da ve Rumeli'de Türk topraklarına yerleşmişlerdir, günümüzde Irak Türklerinde ve Türkiye Tunceli, Van, Merdin, Diyarbakır bölgelerinde yaşamaktadırlar.

12-Banuklu/ Banuki oymağı:

Türkmen Milân koluna bağlıdırlar. Kars'ta Aralık ilçesine İran, Irak’ın kuzeyine yerleşmişlerdir, Milanlar Van, Mardin, Adana, Diyarbakır, Şanlıurfa illerinde yaşamaktadırlar.

13-Belbas/ Bilbaslı/ Milbasli oymağı:

Osmanlı döneminde tanınan bir Türkmen oymağıdır, Konar, Göçer boyundandır Türkiye’nin birçok yerinde bu oymak bulunmaktadır.

14-Behramki/ Behranki oymağı:

Behramkilere  Akkeçililer Türkmen boyundandır, Akkeçililer, Karakeçililer gibi Akkoyunlu, Karakoyunlu büyük devletler kuran iki Türkmen oymağıdır,

Akkoyunlular, Karakoyunlular 14. çağda  devlet kurdukları gibi, Karakeçilerde  Türkmen Osmanlı devletinin kuruluşunda çok önemli rolleri, katkıları olmuştur.

Behramkiler Osmanlı döneminde Türkmen olarak görünmektedir, bu oymak Akkeçililer boyuna bağlıdırlar.

15-Baziki / Bazuki/ Bazukulu/ Bazikli oymağı:

Tanınmış bir Türkmen oymağıdır, Irak Türklerinde bu oymak bulunmaktadır.

16-Bayat/ Bayati/ Bayadi/ Bayatlı/ Beyatlı oymağı:

Türkmen 24 Oğuzun boyundan sayılmaktadır, Bayatlar, Bayatlılar büyük Türk tarihimizde ünlü şahsiyatlar yetiştirmişlerdir. Oğuzların devlet ve din adamı Dede Korkut,  Şâir Fuzuli gibileri 16. yüzyıldaki Osmanlı devleti döneminde, Bayatlara bağlı orta ve batı Anadolu'da 42 yer, köy adı geçmektedir, büyük Türkmen oymağı olarak tanınmaktadırlar 

Bayat oymağı Irak’ın kuzeyinde, güneyinde, batısında, doğusunda yaşayan Bayatlılar en yoğun bir Türkmen oymağıdır, Kerkük. Musul, ilçe köylerinde Kuzey,   güneyde, Suriye, İran, Azerbaycan ve Anadolu bölgelerinde çok sayıda ilçeler, köyler yoğun Bayat oymağı bulunmaktadır, Bayatlılar öz be öz Türk olarak, bir bölüm Bayatlılar Saddam rejiminin baskısıyla Araplaşmışlardır, ayrıca Türk musikîsindeki Bayati makamı ve ondan çıkan Kerkük Hoyratları, Türkmen Bayat oymağından alınmıştır, bunun yanında Azerbaycan ve İran Türkleri Kerkük Hoyratlarına Bayatlılar söylemektedirler.

17-Karabaş oymağı:

Karabaş oymağı tanınan Türkmen oymağından olarak Telafer şehrinin saray bölgesine yerleşmişlerdir. Bu oymak Azerbaycan oymaklarından sayılarak, Türkiye'ye yerleşerek ve Türkiye’den Telafer'e Türkmen şehrine yerleşmişlerdir. Günümüzde bu oymak Diyarbakır, Kahramanmaraş, Şanlıurfa, Mardin, Merzifon, Adan’a  ve Türkiye’nin birçok yerlerinde yaşamaktadırlar ayrıca İran, Azerbaycan’da yaşamaktadırlar.

18-İlhan bey oymağı:

Bu Türkmen oymağı Türk İlhanlılardan gelmektedir bugün Telafer Hasanköy bölgesinde yerleşmişlerdir. Ağaları oymağın başkanlar Mehdi Ali Han İlhanbey ve Hazım Muhammed Ali İlhan bey'dir. Ve onlara bağlı oymak olan Kalaş Evi Yasin Evi ve Sadun Evi kollarından sayılmaktadır bu oymak Musul’a bağlı Telafer, Kerkük’e bağlı Altunköprü ve Türkiye Gaziantep,  Kahramanmaraş ve İran Azerbaycan’da buraya yerleşmişlerdir.

19-Güdhiyli oymağı:

Musul, Telafer, Saray'da ve Mütenna semtinde yerleşen bir Türkmen oymağıdır. Saddam'ın son dönemlerinde Seyyid oldukları ileri sürmüştür. Ve Seyyid evi ile akrabadırlar. Başkanları Muhammed Süleyman Abbas'dır.

20-Abaaltun oymağı:

Bu Türkmen oymağı. Musul Telafer Parçabağ Cezire ve Saray semtlerine yerleşmişlerdir, başkanları Ali Hıdır Abaaltun'dur.

21-Babalar oymağı:

Tanınan Telafer Musul Türkmen oymaklarından Babalar Duman Evi bu oymağın bir koludur. Ve Alevi-Bektaşi oymağıdır Parçabağ Cezire ve Hadra semtinde yaşamaktadırlar. Sayıları 800–1000 arasındadır. Büyük ölçüde yalnız başlarına kalmışlardır. Oymağın lideri İbrahim Süleyman’dır. İbrahim Süleyman aynı zamanda Telafer Bektaşilerinin başkanıdır.

22-Sulolu oymağı:

Bu Türkmen oymağı Bekerli oymağı Kocalı oymağı ile akrabadırlar. Köken olarak, Sulolu (Alevi), Bekerli ve Kocalı Moraçlı oymağından birleşmektedir; fakat büyük bir oymak sayılmaktadır, Musul Telafer bölgesinde ve Türkiye’nin birçok yerlerinde bulunmaktadırlar, Su Semtine yerleşmişlerdir. Kahramanmaraş gelen Beşir Türkmen kökenlidir oymağın başkanı Abbas Kalenderdır. 1980' tarihinde bu oymak milli kimliklerinden dolayı Saddam rejimi tarafından çok işkence, baskılar görmüşlerdir.

23-Moraç oymağı:

Kahramanmaraş'tan Musul Telafer’e yerleşen bir Türkmen oymağıdır, Yukarıda anılan Şii Moraçlı oymağın bir bölümü Alevi-Bektaşi'dir. Başkanları Mustafa Koco'dur. Evset Koca, bu oymak birçok Türk bölgelerinde yaşamaktadır.

24-Ankutlular oymağı:

Türkmen oymaklarından Merdenli, Maksutlu, Lappalı oymakların ile akraba olan Ankutlular, Parçabağ semtine yerleşmişlerdir Bektaşi olan bu küçük oymak Musul, Telafer’de yaşamaktadırlar.

25-Aliullahiler oymağı:

Bektaşi Türkmen oymağı olan Musul Telafer'de küçük bir grup biçimindedir Hazreti Ali'ye daha fazla önem vermektedirler, bu oymak değişik oymaklara dağılmıştır. Dini başkanları Muhammed Cellut'tur. Birçok yerde bölgelerde bu grup bulunmaktadır.

26-Şeyhler oymağı:

Bu Türkmen oymağı Bağdat, Kerkük, Erbil, Telafer’de yaşayan büyük oymaklardandır. Bu oymak eskiden Anadolu'dan Irak, Telafer'e yerleşmişlerdir. Tanınan Köyleri Entallau köyüdür. Ağaları, başkanları Mahsun Husso Nacar'dır. Oymağa bağlı olan kollar,  boylar ise Nacarlılar, İseliler, Aboşlular, Esved Evi, Kemşliler, Kardaşlılar Mensur Evi, Sılolular ve Migeret Evleridir.

27-Haydarlar/ Haydara oymağı:

İran’da uzun yıllardan beri yerleşen Afşar oymağından olan Haydarlar Telafer Hasanköy, Bağdat, Kerkük Altunköprü, Erbil’de yerleşen büyük bir Türkmen oymağıdır Irak’ta uzun yıllar yönetim elinde olan Karakoyunluların oymağıdır, boyudur. Oymağın başkanı İlyas Muhammed Sait'tir.

28-Beritanlı/ Berdan oymağı:

Bu Türkmen oymağı, eskiden Türkistan yaşayan bir oymak olarak, Türkiye’ye yerleşmişlerdi, günümüzde İçel'de Berdan (Tarsus) yöresinde bulunmaktadır.

Bu oymak ayrıca Orta Asya ile eski Türk topluluklarında bu oymak görünmektedir. Berdan, Beritanlılar oymağı bugün Bingöl Diyarbakır, Van, Merdin, Elâzığ şehirlerinde bulunmaktadır. Türk oymağı Zazalerin birçoğu Berdan göçebe Türkmenlerdir.

29-Birimlü/ Biriman oymağı:

Akkoyunlu boylarından olarak, Türkmen oymağıdır, Türkiye’nin birçok yerlerinde yaşamaktadırlar.

30-Bokhti/ Bokhtan/ Boti/ Botan boyu:

Türkmen boyundan olarak, Dicle ırmağı üstünde iki Türkmenlerin ana kolundan birleşerek, 300-400 yıllardan beri Bokhtular Zilan Ovalılar tanınmaktadırlar. Bu boylar Dede Korkut Oğuznâmesinde, 24 Oğuzun Üç Ok kolundandır, Boğdüz soyuna bağlıdır, öz-be-öz Türkmen’dirler. Ağrı, Doğubeyazıt, Eleşkirt'te yaşamaktadırlar, Botiler, Boğdiler 12 oymağa ayrılmışlardır : Bunlardan,

1-Zili (Zilân) 2-Bıriki 

3-Deliki

4-Deluki

5-Pirekhali

6-Sevidi

7- Ritki

8-Radikân

9-Gelturi,

10-Kurdiki  

11-Kurdikân  

12-Cemaldini 

13-Dilhiri 

14-DiIiri 

15-Diliki

16-Dilikân,  

17-Mamzidi, 

18-Celâli.

Bu Türkmen boyları Anadolu ve Türkiye’nin birçok yerlerinde görünmektedirler.

31-Becenevi/ Beçeneli/ Beşeneviyye / Peçene/ Peçenek boyu:

Dicle ırmağı üstünde Türkmen boyundan olaraK, iki ana kola ayrılmaktadır, Bu kollardan olan Bokhti Milan, Bel-Dağbelliler - Dağlılar söylenmektedir.

Zilan ve Milan onlardan sayılmaktadır, ayrıca onlara Ovalı Dağlı söyleriz, ovalılara Yürük, dağlılara ise Kürt diye geçer, bunların tümü birden hepsi Türkmen’dirler. Osmanlı kayıtlarında Türkmen olarak yazılmaktadır,geçmektedir

Kendi aralarında ovalılara Zilan dağlılara Milan söylüyorlar.

Beçeneviler Türkmen’dirler Osmanlı döneminde onlara Göçer Ulus boyundan sayılırdı. Dokuzuncu çağda Alparslan ordusuna katılmışlardır, Kuman, Uz Peçeneklerlr Balkanlardan orta doğuya yerleşmişlerdir,

O dönemde Türkler çoğunluk bu boydandır.

Bizanslılar 1071'de Alparslan'ın karşısında da, bugün birçok topraklarda özellikle Diyarbakır Van, Merdin, Mersin, Adana, İran, Irak’ta yaşayan kendilerine Kürt söyleyenlerin soyları Oğuz boyunun Boğdüz ve Beçenek kolundan gelmektedirler.

O dönemde Hıristiyan olan Türkler sonradan Müslümanlığı kabul etmişlerdir, ve zamanla bugünün Kürtlerini meydana getirdiler.

Ayrıca Zilan sözü Uz-An sözündendir, Uz-An, Tur-An, Gur-An gibi çoğul demektir Beçenek, Peçenek Türkleri de Oğuz kolundandır.

Ovalarda yerleşenlere Zilan söylenmektedir dağlarda yaşayanlara ise Milan söylenir.

Kırgızlar ile Kazaklar arasında olduğu gibi. Kırgızlar dağ göçebeleri demektir,  Kazaklarda ovada yaşayan göçebeleridir.

Azeriler ile Türkmenler ayni sayılmaktadır.

Birçok oymaklar Türkmen soylu olarak kendilerini unutarak Kürtçe, Arapça konuşmaktadırlar. Ve dilerinde olan sözlerin çoğunluğu eski Türkçedir.

Türkmen oymağı olan Beçeneviler birçok oymaklara, boylara ayrılmışlardır, bunlardan,

1-Berezav

2-Barzan

3-Berazi

4-Barzi

5-Barzini

6-Barzikâni

7-Baririsan Barshan

8-(Pars-Han) 

9-Barsan

10-Cibranlı 

11-Karakeçili  

12-Hasenanlı

13-Zirkan

14-Sipkan

15-Sipki

16-Sibiki

17-Sibikan

18-Karabaş 

19-Şeyhan

20-Şıhan

21-Şeyhlu

22-Sidanlı

23-Şidanlı

24-Seydanlı, 

25-Huytu,

26-Biriti

27-Şigo

28-Şekki

29-Şilcak 

Bu Türkmen oymaklar çoğunlukla Türkiye, İran. Irak dünya Türklerin ülkelerinde bulunmaktadır.

32-Barzan oymağı:

Türkmen oymağıdır, Irak’ta yaşayan bu oymak Güneydoğulu, Anadolu'da izleri bulunan Türk kökenlidir, göçebe Yahudilere katılarak, dönme Yahudi oymağı olmuştur.

Barzan sözlüğü Pars, Han sözünden gelmektedir. Beçeneler oymağının

Pars, Handan Meydanda Türkmen oymağı olarak görünmektedir. Barzan oymağı bugün Kürtleşerek Irak’ın kuzeyinde yerleşmişlerdir.

33-Borlu, Boran oymağı:

Yörükân boyundan olarak, Anadolu Bölgesinde Ulu, Borlu, Kîçi-Borlu (Keçiborlu) diye Türkmen oymağı olarak tanınmaktadır.

Türkiye’nin birçok yerinde bulunmaktadır.

34-Bucak, Bucaklu oymağı:

Yörükân boyundan olarak, Türkmen oymağı sayılarak göçebedirler. Günümüzde Siverek Şanlıurfa, Van köylerinde yerleşmişlerdir.

35-Afşarlar Avşarlar oymağı:

Türkmen oymağı olan On birinci yüzyıllarında tarihimizde çok önemli roller oynayarak varlıkları günümüzde kadar birçok ülkede sürmektedir olan Afşarlar Oğuz boyu. Bozokların  Yıldızhan oğulları kollarından meydana gelmektedir.

Selçuklu Devletinden önce diğer Oğuz boyları ile beraber, Kıpçak çölünde Afşarlar yaşamaktaydılar. 1135–1136 yıllarında Afşarların başkanı Arslanoğlu Yakub Bey Huzistan’a yerleşmişlerdir. Sonradan Afşarların başına Aydoğdu Küşdoğan geçmiştir, Malazgirt Savaşından sonra, Anadolu’ya Türkmenlerle, Afşarlar, beraber göç ederek, Selçuklu Devleti’nin üç bölgelerine yerleştirilmişlerdi.

Karamanoğulları Beyliğini kuranlarda Avşar boyundandır.

Avşarların bir bölümü, Akkoyunluların İran’ı ele geçirmişlerdir, Huzistan’a yerleşmişlerdir. Bugün Afşarlar Malatya ve Doğu Anadolu’da bulunmaktadırlar, ayrıca İran Urmiye, Herat’a bölgesine Hemedan, Kirmanşah, Nişabur, Kerman’ın güneyinde yerleşmişlerdir ve Nadir Şah, 1736 tarihinde Afşarlar hanedanını kurmuşlardır.

Günümüzde dağınık, yerleşik olmalarına rağmen bir bölüm Afşarlar adetlerini devam ettirmektedirler. Bugün Kayseri’nin Pınarbaşı kazasının bağlı köyler Pazarören bölgesi, Sarız ilçesinde ve Tomarza’nın Toklar bölgesinde Avşarlar bulunmaktadır. Ayrıca Adana bağlı mağara ilçe köylerinden Ayvad ve Ağdaşlar

Avşarlardırlar, Afşarlar Çukurova Avşar köyleri yanında, Kastamonu, Bolu, Muğla, Isparta ve Antalya yörelerinde Avşarlar, Afşarlar yaşamaktadırlar.

36-Çavuldur Çavuldurlar boyu:

Tanınan Türkmen yirmi dört Oğuz boyundandır.

Üç okların Gök Han Oğulları kolundandır Çavuldur boyu, 10. yüzyılda diğer Oğuz boylarıyla birlikte Mangışlak, Siyahkûh yarımadasına yerleşmişlerdir. Bir bölüm Çavuldur Selçuklularla birlikte Anadolu’ya gelmişlerdir. Bunlardan Emir Çavuldur, Sultan Alparslan’ın; en yakını olmuştur Çavuldurlardan Anadolu’ya yerleşerek birçok köyler kurmuşlardır ve bir çoğu 16. yüzyıllarında Kalmukların baskısıyla Kafkasya kuzeyine yerleşmişlerdir. Türkiye’de olduğu gibi Irak, İran Türk Cumhuriyetlerin dede Çavuldurlar yaşamaktadırlar

37-Kaçarlar oymağı:

Tanınan Türkmen oymağı olarak, bugün Türkistan, Azerbaycan, Esterâbat İran ve Anadolu’da yaşayarak, (1796–1925) tarihlerinde İran’da iktidarı ele alarak, Kaçar adında hanedan kurmuşlardır.

Moğollar (1206–1320) döneminde, Hazar Denizi kıyılarında oturarak, İlhanlılardan Hülâgu Hanın (1256–1264), döneminde Kaçarlar; Irak, Suriye ve Anadolu’ya yayılmışlardır. Timur Han yardımıyla yurtları Türkistan’a yerleşmişlerdir. On altıncı yüzyılında kurulan Safevî Devleti'nin (1502–1732) kurucusu Şah İsmail’i Hatai (1502–1524) tarihinde desteklemişlerdir; sonradan Kaçarlar, Kuzey Azerbaycan yerleşmişlerdir. Kaçarlı Mehmed Ağanın Azerbaycan’da Valisi olmuştur, Kaçarları bir araya toplayarak güçlenmiştir, İsfahan bölgesinde şahlığını bildirmiştir.

1796’da kurulan Kaçar Devleti, Ruslara karşı mücadele ederek, 19. yüzyılda Avrupa devletleriyle diplomatik ilişkiler kurmuştur.

38-Kayı Boyu:

Kayı Boyu Oğuzların Türkmen 24 boyundan biridir. Gün Han Oğulları koluna bağlıdır,

Kayı Boyu, Kayılar Oğuzların Bozok kolu olarak, Osmanlıların bağlı oldukları bir boydandır.

Kayı boyunun damgası iki ok ve bir yaydır Oğuz Han oğlu Gün Han oğlu Kayı boyunun atasıdır ve Oğuz boyların ilk sırasında gelmektedir.

Kayılar, Selçuklularla Anadolu’ya gelmişlerdir, birçok bölgelere yerleşmişlerdir.

Sultan İkinci Murat bu boydan sayılmaktadır ayrıca Kayı boyuna bağlı olan Türkmen Karakeçili göçebe oymağındandır.

Bugün, Kayı boyu Eskişehir, Mihalıççık, Orhaneli, Isparta, Burdur, Fethiye, Muğla, Suriye, Çukurova, Gâvur,

Sivas,

Heleb,

İzmir’e bağlı Kınık kasabası Ankara, Osmaniye Dağı Aydın ve Ödemiş yakınında ve birçok köylere yerleşmişlerdir.

39-Faraç evi oymağı:

Bu Türkmen oymağı Bayat boyundandır. Musul'un Yunus Peygamber köyünden Telafer'e yerleşmişlerdir. Ağası Rıza Faraç'tır

40-Behezliler/ Maksutlu oymağı:

Bu Türkmen oymağı Küçük olmasına rağmen güçlüdür. Hasanköy semtinde yaşamaktadır. Ağaları Nureddin Ali Maksut, kolları ise Musa Lappa. Şihan, Lappa, Kedineliler, Mıhan, Merdelli, Ankutlu, Şamar evidir.

41-Peygamberli oymağı:

Bu Türkmen oymağı Musul'un Yunus Peygamber köyünden Telafer'e yerleşmişlerdir. Ağaları Şahap Ahmet Peygamberlidir. Türkmen kimliğine bağlı olan güçlü bir oymaktır.

42-Harbolu oymağı:

Bu oymak Türkmen olarak milli kimliğini savunmaktadır Ağaları Mahsun Hazma Harbo'dur. Kollarından Zılhah, Abdolu, Hiymitli, Himetlidir.

43-İzdolu oymağı:

Irak Güneyde, kuzeyde yaşayan bir Türkmen oymağıdır Semere şehrinde, Rava'dan Telafer'e yerleşmiştir. Hasanköy bölgesinde yaşamaktadırlar. Ağaları Ömer İbrahim Izdolu'dur.

44-Kıpçaklar, Kumanlar oymağı:

Avrupalıların kuzey Türkleri Kıpçakları, Bizanslılar, Kumanos, Macarlar, Kun, Ruslar, Polovets, Almanlar, Falben” adileriyle tanınırlar ayrıca onlara Kıpçak, Kıfşak, Hıfşak diye söylenir. Genellikle, beyaz tenli, Kıpçaklar, sarı saçlı ve mavi gözlüdür. Batı Göktürklerin bir kolu sayılmaktadır, Kıpçaklar Kimek, Yimek, Kanglı ve Oğuz Türk boyları ile bağlantıları bulunmaktadır

Güneybatı Sibirya’da İrtiş ve Ural ırmakları yurtlarından, 11. yüzyılda uzaklaştırılmışlardır. Volga üzerinden batıya bölgelerinde göçmüşlerdir.

Ayrıca Bulgar Türkleri Kıpçaklarla kaynaşarak, Kazan Türklerini meydana getirmişlerdir.

Kıpçaklar bir devlet hâline gelerek Türkçe konuşmaya Türkçe yazmaya başlamışlardır. Kıpçak Türkleri Altınordu Hanlığı seki dönemlerde kurmuşlardır.

Altınordu (1437–1552) bu bölgeleri ele geçirmiştir Kazan Kırım (1430–1783) hanlıklarını kurmuşlardır. Bu hanlıkların nüfusu, Kıpçak Türklerinden meydana gelmekteydi. Kapçaklar Macaristan ve Romanya gibi ülkelere yerleşmişlerdir ve 1250–1382 yıllarında, Mısır’da Kıpçak soylu Memlûk yönetimini kurmuşlardır. 

45-Azan boyu:

Türkmen boyu Toroslardaki, Gündüz oğulları Hanedanları Harput, Diyarbakır, Mardin’de bulunmaktadır

46-Selbi, Sehvi oymağı:

Bu Türkmen oymağı Türkiye’nin Kahramanmaraş, Emirbey bölgesinden Telafer bölgesine uzun yıllardan yerleşmiştir. Bu oymak günümüzde boyları akrabaları, aileleri Kahramanmaraş şehrinde bulunmaktadır. Bu oymak Telafer Çolak oymağından bir parçadır. Bu Türkmen oymağı Selbi Telafer, Muhallebiye, Musul ve Bağdat, Türkiye’ye yerleşmiştir. Selbilerin ağaları, başkanları Adnan Hasan Selbi ve Muhammed, Hıdır Fennuş’tur. Oymağın tanınan boylarından Fennuşlu Evi, Alolu Evidir.

47-Hamolu oymağı:

Tanınan Türkmen oymağı Hamolu Karakoyunlu kökenli olarak, Bayat oymağından sayılmaktadırlar. Oymağın ağaları Assaf Yusuf Sait'dir. Bu oymak birkaç boya ayrılmaktadır bunlardan Saitli Evi, Mellehliler Evi, Kadoşlu Evi ve Matar Evidir.

48-Cebeller oymağı:

Bu Türkmen oymağı Irak yönetimleri tarafından tüm baskı, işkencelere karşı duran bu oymak Irak rejimleri tarafından zorla Arap yazılarak 2003 Saddam rejimi düştükten sonra bu oymak dillerine, tarihlerine sahip çıkarak, bir Türkmen oymağı olarak kendilerini bugün Türkmen olarak göstererek milli kimliklerine sahip çıkmaktadırlar. Bu oymak bugün Hasanköy'de yaşayarak milli Türk kimliklerini koruyarak Türkmen oymağı olarak bağırmaktadırlar.. Ağaları, başkanları Muhammed Nur Tahan'dır. bu oymaktı Sincar bölgesinde Türkmen Atabeylerin bir oymağıdır,

Bu oymak Türkiye’nin birçok yerinde yaşayarak Yörük Türkmenler diye tanınılarak ve dağlarda yaşamışlardır. Osmanlı döneminde bu Türkmen oymağı günümüzde Telafer şehrine. Cebeller oymağı bu boylardandır Tahanlılar, Aliemin Evi, Gafır Evi, Mıllalılar, Hazolular, Nazihliler, Hıssıklılar, Bambolular, Maroşlular, Adlililer ve Matto Evi’nden bir yana gelmektedirler.

49-Kasap/ Kasaplı oymağı:

Bu Türkmen oymağı bütün Türk dünyası Türkiye’de Irak Türklerinde tanınan bir oymaktır

En çok bu oymak Telafer Iyaziye Bucağında yaşamaktadır. Oymağın başkanı Hasan Yunus Ağa'dır. Bu oymak kendilerini, Hanekın Karaulus, Kerkük'teki Neftçi ailesi ile akraba olmaktadırlar. Bu oymak Milli davalarına kimliklerini korumaktadırlar. Kasaplı oymağının önde gelen oymaklarından kollarından Zülfîkar,

Şeyh Süleyman, Çere, Aliyaşlılı Zamolu, Hebişli Kurutlu, Tufanlı, Adlili, Kurdeli, Sumo, Şih Evi, Said, Addo'durlardır.

50-Begeyli oymağı:

Bu Türkmen oymağı: Hasanköy’de yerleşerek küçük bir oymaktır, kökeni Atabeg Türkmenleri sayılmaktadır. Sincar bölgesinden Telafer’e yerleşmişlerdir. Ağaları Ali Begeyli'dir. Abdulhalik Begeyli yönetmektedir.

51-Şuca evi oymağı:

Türkmen oymağı olarak Musul, Telafer'e Rava bölgesinden yerleşmiştir, Ayrıca bu oymak Türkiye’nin birçok yerlerinde bulunmaktadır. Ve Hasanköy'de görünmektedir. Bu oymağın Milli kimlikleri ve milli bilinçleri yolunda çalışarak yüksek bilgiye sahip olmaktadırlar. Oymağın. Liderlerimden Şeyh Hasan Şuca'dır

52-Ömer evi oymağı:

Küçük bir Türkmen oymağıdır. Hasan köy’de yaşamaktadır. Bu oymak birçok yerlerde görünmektedir.

53-Aboşlu oymağı:

Küçük bir Türkmen oymağıdır, Musul, Telafer Saray ile Hasanköy arasına yerleşmişlerdir, bu oymak 2005 yılından sonra Reşidiye ye yerleşmişlerdir. Bu oymak birçok bölgelerde bulunmaktadır.

54-Gergeri oymağı:

Çok büyük Türkmen oymağı olan bu oymak Musul Telafer'de yerleşmişlerdir. Ve Türkiye'de bu oymak bulunmaktadır. Ağalarından Şahap Ahmet ve Muaffak Abdullah Şarba. Bu oymakt Havdeyli, Sileyli, Nebeyli, Bırolu, Hissekli, Can kolu, Fadail Sili, Muhammed Camkol, Halikan Evi, Şarbalılar, Hüseyin Evi kollarından sayılmaktadır.

55-Karolu oymağı:

Bu Türkmen oymağı Musul, Telafer Kalesinde yaşamaktadır, Abdal evi adlı bir kolu vardır.

56-Abolu oymağı:

Türkmen oymağı olan Abolu Bayat boyundandır. Günümüzde Telafer Hasanköye yerleşmiştir. Ağaları Sait Abo'dur.

57-Naccarlı oymağı:

Bu Türkmen oymağı Türkiye Kahraman Maraş, Emir bey’den Telafer'e yerleşmiştir. Günümüzde Telafer Saray semtinde yaşamaktadırlar. Ağaları Hacı Yakup Naccar'dır.

58-Kaplan oymağı:

Türkmen oymağı Kaplan Telafer Saray semtinde Ve Karatepe köyünde yaşayan bir oymaktır.

Ağalan Ali Kaplan'dır. Bu oymağın kolları  Horreyli ve Haşalıdır..

59-Allolu oymağı:

Bu Türkmen oymağı Telafer Kalesinde yerleşik büyük bir oymak sayılmktadır Ağaları Hasan Allolu'dur. Telafer Savaşından sonra Telafer-Musul arasında Allolu Bir Türkmen köyü olarak yayılmıştır, Kasımlı diye bir kola ayrılmaktadır.

60-Şaban evi oymağı:

Musul Telafer şehrinde tanınan bir Türkmen oymağı olan Şaban evi oymağı Güllor adlı koluna ayrılmıştır.

61-İstanbullu oymağı:

Telafer Hasanköy semtinde yaşayan bir Türkmen oymağıdır eskiden İstanbul'dan Musul Telafer'e yerleşmiştir günümüzde bu oymak Mısır, Urdun, Suriye ve birçok bölgede bulunmaktadır.

62-Özbekler: (Şeybaniler) oymağı:

14. yüzyıllarında Orta Asya’da yönetim kuran, bugün Özbekistan Cumhuriyetinde yaşayan büyük Türk boylarındandır.

Özbeklere Bu ad 1313–1340 yılları arasında tanınan Altın ordu yönetimlerinden Gıyâseddin Muhammed Özbek tarafından verişilmiştir. 1412–1468 yıllarında Müslüman-Türklere verilmiştir.

Aral Gölünün ve Seyhun Irmağının kuzeyindeki Özbekler, bölgede yaşamışlardır 1428’de bir yönetim olarak belirlenmiştir.

Özbekler Siriderya (Seyhun) Irmağı kıyısındaki Sığnak, Arkuk, Suzak, Akkurgan, Özkent şehirlerini ülkelerini ele geçirmişlerdir ve Sığnak’ı başşehir yapmışlardır. Canibek ve Karay’a bağlı olan Özbeklerden ayrılmışlardır.

Bugün Özbekler, 1991’de bağımsızlığını kazanarak Özbekistan Cumhuriyeti'nde yaşamaktadırlar. 1984’te 17,5 milyon olan Özbekistan nüfusunun, 12 milyonu Özbeklerden meydana gelmektedir. Ayrıca, Tacikistan’da 1 milyon, Türkmenistan’da 240 bin, Kırgızistan’da 450 bin, Kazakistan’da 2 milyon 400 bin kadar Özbek yaşamaktadır. Böylece Orta Asya Türk Cumhuriyetlerindeki toplam Özbek sayısı, 16 milyondur. Ayrıca Özbekler çoğunlukla Afganistan’da büyük şehri bulunmaktadır. Ve yoğun nüfusa sahiptiler.

63-Rızalı/ Vavılı oymağı:

Bu Türkmen oymakları Kahramanmaraş, Emirbey’li bölgesinden Musul Telafer’e yerleşmişlerdir bu iki oymak birbirine akrabadırlar. Oymağın başkanı Muhsin Rıza'dır..

64-Mecitli oymağı:

Bu Türkmen oymağı Telafer Kamberdere semtinde yerleşmişlerdir. Şihatlı ve Balolu oymaklarından meydana gelerek kolları Irak Türklerinde, Türkiye’de bulunmaktadır.

65-Sincarli oymağı:

Bu Türkmen oymağı Selçukluların Sincar bölgesine yerleştirdiği zamandan sonradan Türkmen bölgesi Telafer'e yerleşmişlerdir ve Sincanlı, Sincanli adını taşmaktadır Araplaşan Hatuni oymağıyla yakından akrabadırlar Hadra semtinde, Sincar bölgesinde yaşamaktadırlar. Başkanları Muhammed Yunus Halit'tir. Beziyliler, Halit Evi, Sulolu, Caferli, Abdal Evi, Henikli, Haneşli oymaklarından birleşen bir Türkmen oymağıdır..

66-Hussolular oymağı:

Bu Türkmen oymağı Sincar bölgesinden Telafer'e Türkmen ilçesine yerleşmelerdir.Hussoluların soyları Atabeg Türkmenlerindendir ve Hasan köy'de yaşamaktadırlar, başkanları Ahmet Hazma’dır.

67-Mihraplılar oymağı:

Tanınan bu Türkmen oymağı Bayat boyundan sayılarak Kamber dere semtinde yerleşmişlerdir,. Başkanları Ali Mihrap'tır. Valoşlu ve Seferli oymaklarından birleşerek bir araya akraba olarak gelmektedirler.

68-Âşıklar oymağı:

Küçük bir Türkmen oymağıdır. Kamberdere semtine yırlaşarak. Türkiye’nin Azerbaycan birçok yerlerinde bulunmaktadırlar. Parvan evi adında bir kolu olarak Alevi-Bektaşi oymağından sayılmaktadır.

69-Sincolu oymağı:

Kamberdere semtinde yaşayan bir Türkmen oymağıdır, Türkmen Atabeg kökenli sayılan bir oymaktır. Sincar'dan Telafer'e yerleşmişlerdir. Başkanları Ahmet Sinco'dur.

70-Davutlu oymağı:

Bu Türkmen oymağı Musul Telafer'in en eski boylardan olarak Tatar Türkmenlerindendirler Telafer'e Abbasiler döneminde yerleşmişlerdir. Ayrıca i Kahar, Kabaklardan Kalhar'lardan bir koldurlar. Başkanları Avni Faris'tir. Tanınan boylarından Begat, Ahmuli, Mehdi, Paris ve Davutliye'dir. Bu oymak Kerkük, Musul, Erbil, Süleymaniye bölgelerinde ve Türkiye’de bulunmaktadır

71-Demirciler oymağı:

Bu Türkmen oymağı tanınan Türkmen boylarındandır. Dakuk, Kerkük, Tuzhurmatu, Tazehurmatu, Telafer ve Musul'a yerleşmişlerdir. Milli kimliğini gücünü koruyan bir oymaktır. Başkanları Abdulemir Mustafa Şerif’tir.

72-Karaca oymağı:

Tanınan Türkmen Afşar boyundan sayılan bu oymak Panik semtine yerleşmişlerdir. Başkanları Hasan Karaca'dır. Günümüzde Türkiye, Musul Telafer’de yaşamaktadırlar.

73-Habişlüler oymağı:

Türkmen oymağı olan Kasaplı oymağıyla akraba olarak bir koludur Antar Evi de Kasaplılardan ayrılan başkan bir koludur. Ailenin önde geleni Molla Haşini Antar, bu oymak öteki Türkmen oymakları gibi Türkmen kimliğinin savunan bir oymaktır..

74-Muho oymağı:

Küçük bir Türkmen oymağıdır Bayat Türklerinden sayılmaktadır. Bu oymak Muratlı oymağı ile akrabadır. Başkanları Muhsin Vahap Muho’dur.

75-Salur Boyu: Salurlar, Salurlular:

Oğuzların Üçok koluna bağlı bir Türk boyudur. 13. yüzyılda İran’da Salgurlular  Atabegliğini kurmuşlardır. Horasan ve Kirman’dan olan Türk boylarıyla, birlik yapmışlardır. Salurlar, Salur Türkmenler diye tanınmaktadırlar. Ve bir bölüm Salurlar Anadolu’da Mengücükler, Eretnalılar ve Türkiye Selçukluları'nın yanlarında olmuşlardır. Ayrıca Sivas ve Kayseri bölgesinde bir devlet kurmuşlardır, (1381) tarihinde Osmanlılar döneminde Salurlular, Sivas, Erzincan, Tokat, Amasya, Adana ve Trablusşam bölgesinde yaşamışlardır, sonradan öteki Türkmen boyları ile karışmışlardır. Bugün Anadolu’nun birçok yerlerinde Salur Türkmen boyu kolları bulunmaktadır.

76-Pir Nazarlı oymağı:

Tanınan Türkmen Pir Nazarlı oymağı Diyarbakır'ın yakın bölgesi olan Piren'den alınmıştır ve Pirendar olarak bu oymak Türkiye’de yerleşmelerdir, bu oymağın anlamı boy ve millet başkanı demektir. Pir Nazarlar ve Birender olarak bu oymak geçmektedir. Bu oymak 1637 tarihinde dördüncü Sultan Murat'ın Ordusuyla birlikte Irak'a yerleşmişlerdir, Pir Nazarlı oymağının Bayraktarlı Oymağı'nın 300 yılı aşkın bir süreden Telafer İlçesine yerleşmişlerdir. Eski oymaklardan olarak bugün Telafer, Musul ve Türkiye’nin önemli oymağı sayılmaktadır. Oymağın başkanı Avni Galip’dir. Bu oymağın 1678 yılında Safavi Devleti'ni sona erdirmek amacıyla Irak'a giren Sultan Dördüncü Murat'ın beraberinde gelen Türkmen oymaklarındandır. Bu Türkmen oymağı birçok önemli kollara ayrılmıştır: günümüzde bu oymak Irak'ın Zikar Vilayeti, Orta Fırat bölgeleri, Basra Vilayetine bağlı Kurna şehri ve Telafer bölgelerinde yoğunluklu olarak yaşamaktadırlar. Ayrıca Beni Malik oymağı bunlardan bir parçadır ve Türkmen’dir. Bu oymağın kolları ise

1-Efendi Evi 2-Seferli Evi 3-Nazarlı Evi 4-Vavılar Evi 5-Haydar Evi 6-Gaffolular, 7-Cemmolular 8-Gündüzoğullarından 9-Kahraman oğullarından 10-Göçer Evi kollarından oluşmaktadır.

77-Bekkerli oymağı:

Tanınan bu Türkmen oymağı günümüzde Hasanköy bölgesinde kimliğini, dilinin savunan Bayat oymağından olan büyük nüfusa sahip olan oymaktır Irak Bağdat yönetimi bu Türkmen oymağını 1950, 1960 yıllarında Dicle kıyısında Gürsor adlı köyünden zorla göç ettirerek ve köyü Arap oymaklarına vererek baskılar yapmışlardır. Kendi köylerine dönmek isteyen Bekkerli oymağı canlarını, kanlarını vererek kendilerini korumaya başlamışlardır, oymağın tanınan önde gelenlerinden aşırı Türkmen’i sevenlerden oymağın ağa başkanı Hasan Muhammed Kuli’dir. bu oymağın kollarından Halolu evi ve Kuli evidir. Oymak büyük olduğundan dolayı birçok kollara ayrılmışlardır ve dünyanın, Türkiye’nin, Irak’ın birçok şehirlerinde bulunmaktadır.

78-Çirik oymağı:

Telafer Nida semtinde yerleşen bu Türkmen oymağı başkanları Hüseyin Halaf Ganno'dur. Bu oymak Bozili, Gannolu, Mirzalı, Çaratlılar Keşürlüler Cıulular, Hurşitliler evlerinden

Kollarından bir araya gelmektedirler Irak, İran Türklerinde Türkiye’de bu oymak yaşamaktadırlar.

79-Acem evi oymağı:

Musul Telafer şehrinde Talia semtinde yaşayan Türkmen büyük oymaklarından sayılmaktadır, oymağın başkanı Cevat Mahmut Arslan'dır. Haşim Gaip Bayram oymağın önde gelen şahsiyatlarındandır. Oymak Aslan evi, Bilal evi Bayramlılar, Bektaş Evi, Şerfeli, Caddo Evindendir. Bu oymak İran, Kerkük şehrine bağlı Altunköprü ilçesinde ve Musul Telafer’de yaşamaktadırlar.

80-Moraç oymağı:

Musul Telafer El Cezire ve Harda semtlerinde yerleşen Türkmen Moraç, Moraçlılar Kahramanmaraş'tan gelmişlerdir,  bu oymak Bayat boyundandır, başkanları Mustafa Koca'dır. Bu oymak

1-Zeyneliler

2-Sılolular

3-Ubidliler,

4-Allahverdililer

5- Hallolular 

6-Samüliler

7-Cibrailliler 

8-İsalılar

9-Kocalılar 

10-Keşolılar 

11-Hammlılar, Hanular

12-Haydarlılılar oymaklarından meydana gelmektedir. Sılolular ve Kocalılar, Bekker oymağı ile akraba olurlar.

81-Hoş haber oymağı:

Çok büyük Türkmen Afşar oymağıdır, günümüzde El Cezire ve Harda semtlerinde yaşıyorlar, Selbi oymağı ile yakın akraba sayılırlar, Kahramanmaraş, Emir bey ve Türkiye’nin birçok yerinden Telafer'e göç etmişlerdir. Telafer Türkmen şahsiyatlarından önde gelenlerinden din adamı Taki Mevla, Hoşbahar oymağı Karalılar evindendir. başkanları Muhammed Kamber Şeyh'dır.

Hoşhabar kolları ise,

1-Karalılar

2-Aceneliler

3-Şehribanlılar 

4-Şeh Evi

5-Cumalı

6-Mirzalılar 

7-Tedbirliler’dir. Olmuşturlar, ve 1928 tarihinde, Arap harflerini kaldırarak yerine bugün kullanmakta olduğumuz Türk harflerinin uygun görerek, Türk milleti kendi diliyle öğrenim yapmaya çok sevinmiştir.

Millet içinde sevinç yaratmıştır, böylece Türk milleti Farsça, Arapça sözlerden uzaklaşarak, yerine Türkçe yerleştirilmiştir, Türk milleti yeni harfleri öğrenerek çok insanlar okur, yazar olarak her yerde yoğun olarak dilini savunacaktır.

82-Muratlı oymağı:

Musul, Telafer, Kerkük Tazehurmatu, Tuzhurmatu, Çorum ve Türkiye’nin birçok yerlerinde yaşayan büyük Türkmen oymağıdır,

Yüzyıllar önce Irak'a yerleşen Bayat boylarından olan Abbasiler döneminde Telafer'e yerleşmişlerdir. Eskiden Keheler veya Kâhyalar olarak tanınmaktaydı sonradan, ailenin büyük dedesi Murat'a bağlı olmasıyla Muratlılar olarak görünmüştür. Albu Ahmet Kâhya, Albu Hamad Kâhya ve Albu Mustafa Kâhya Evleri olarak bilinmektedir oymağın Bayat ve Türk kimliğine

Bağlı olan duygulu bir Türkmen oymağıdır.

Muratlı oymağından Alevi-Bektaşi kimliğini sürdüren aileler bulunmaktadır. Telafer'in önde gelen saz sanatçısı Bektaşi Mehdi Bakır bu oymaktandır, Muratlı eskiden adı Su mahallesi olan, fakat Saddam’ın Araplaştırma politikası çerçevesinde El Cezire, Harda, Talia mahallelerine böldüğü bölgede yerleşmişlerdir, başkanları

Salim Kasım Hıdır'dır. Muratlı oymağına bağlı kollar ise, 

1-İdris Evi

2-Şemisliler (Bektaşi’dir) 

3-Şammar Evi

4-Bakkalılar 

5-Beyler

6-Halaf Evi

7-Deveciler

8-Abid Evi

9-Ağuyanlar 

10-Somlar

11-Varrazlılar 

12-Bayramlılar 

13-Zıolular 

14-Daknozlular 

15-Ali Gaileliler

16-Abutlular 

17-Mizdavarçılar

18- Şihanliler 

19-Balolu, 

20-Mecitli'dir.

83-Tatar, Tatarlar oymağı:

Bir Türkmen oymağı olarak, Irak’ın birçok yerlerinde özellikle Telafer, Kerkük köylerinde, Tuzhurmatu bölgesi Bağdat, Musul yöresinde bulunmaktadırlar, Türkistan’ın doğusundan, Cengiz han İmparatorluğu döneminde Kırım ve Anadolu’ya Türk milleti olarak yayılmışlardır.

Tatarlar çoğunluk Moğol Türkleridir. Tatar sözlüğü ilk olarak, Orhun yazılarında görünmektedir. Aynı zamanda Kültigin ve Bilge Kağan, Uygur, Göktürk yazılarında Otuz-Tatarlar diye geçmektedir.

Ayrıca Tatarlar, Altınordu Devleti'ni kurmuşlardır.

Anadolu’da yaşayan Tatarlar, elli iki oymağa ayrılmışlardı. Orta Anadolu ve Doğu Anadolu’da zengin varlı bir oymaktırlar

Tatarlar Türk olarak, günümüzde Rusya’nın ve dünyanın birçok yerlerine yerleşmişlerdir, Eskişehir, Tataristan, Başkurdistan, Çuvaşistan, Astırhan, Batı Sibirya, Ukrayna, Kafkasya, Türkistan ve Kırım’da toplu olarak yaşamaktadırlar.

Ayrıca Finlandiya, Mançurya, Kore, Japonya, ABD, Birleşik Almanya, Urdun, Filistin, Suriye ve Türkiye’de Tatarlar bulunmaktadır.

84-Varsak Boyu: Türkmen (Varsaklar) Boyu Oğuzların Üçok koluna bağlıdırlar. Ulaş,

Elvanlı ve Kusun gibi obalarda yaşamaktadırlar. On üçüncü asırda, Anadolu’da ise Tarsus-Mersin bölgesine yerleşmişlerdir.

85-Kurt evi oymağı:

Türkmen kimliğine bağlı olan yiğit, kahraman bir oymak olan Kurd, Kurt diye tanınmaktadır. oymak günümüzde birçok yerde ve Telafer şehrinde yaşamaktadırlar. Oymağın Ağası Yunus Kurddir, Kurttur.

86-Kene oymağı:

Bu Türkmen oymağı Bayat oymağındandır, Azerbaycan kökenli olarak. Sultan Dördüncü Murat'ın ordusuyla birlikte Telafer'e yerleşmişlerdir. Saray ve Hasanköy Keneli Sokağında bulunmaktadırlar. Milli Türkmen kimliklerine bağlı olarak bilgili duygulu bir oymaktır. Bu oymak uzun yıllardan milli mücadeleye katılarak Irak yönetimleri tarafından her türlü baskılara, işkencelere karşı durarak Mustafa Abbas Telaferli adında 1980'de Saddam Hüseyin rejimi tarafından Türk Milliyetçiliği suçlaması ile idam edilmiştir. Tanınan birçok yazar, şairleri bulunmaktadır, Fazıl Kene gibi başkanları ise Abdulgaffur Abdullah’tır.

87-Hayyo, Hayyav oymağı:

Bu Türkmen oymağı Kahramanmaraş’tan Musul Telafer’e yerleşen bir Türk kökenlidir. Emirbey yöre, yakınından dağlarından Telafer'e yerleşmişlerdir. Bu oymak. Beyaz tenli, yeşil gözlü, kızıl ve sarı saçlı olmaktadır, Telafer'in en güzel kahraman oymağıdır.

Bu Türkmen oymağı Türkmen kimliğini savunan güçlüdürler. Çolaklı oymağına bağlıdırlar. Ayrıca bu oymak Kerkük Altunköprü bölgesinde bulunmaktadırlar. Başkanları Tevfik Muhammed Salih'tir.

88-Şiholu oymağı:

Bu Türkmen oymağı Musul Telafer Saray semtinde yaşamaktadırlar.

Ayrıca Muhallebiye bölgesinde yaşayarak Türk kökenlidir.

Bu oymak Karakoyunlu Türkmenlerinden sayılmaktadır.

Şiholu oymağı, bu Türkmen oymağı Saray semtinde olduğu gibi Hasan köyünde Türkmen  bölgesinde de yaşayan bir oymaktır.

Bu oymak Musul'un Yunus Peygamber köyünde Telafer' ilçesinde yaşamaktadırlar. Ağaları Hasan Muhammed Şıho'dur.

89-Sultanlı oymağı:

Tanınan Türkmen oymağı olan Sultanlı oymağı Türkiye'den Irak Türkmen Telafer bölgelerine yerleşmişlerdir sayıları çok olarak Hasanköy semtinde yaşamaktadırlar. Ağaları Sabah Abdullah Sultan’dır. Bu oymak Musul, Bağdat, Türkiye’nin, İran bir bölüm Arap devletinde yaşamaktadırlar.

90-Çepişli oymağı:

Bu büyük Türkmen oymağı Hasan köyde yaşamaktadırlar, bu oymak Bayat boyundandır. Bu gün Avaynet köyünde yaşayan oymak Telafer'e 1960 tarihinde Araplaşma politikası nedeniyle köylerinden Telafer’e yerleşmişlerdir. Ağaları Hasan Eyyup Çepiş'tir. Çepiş, Türkçe Teke anlamına gelmektedir. Kolları

1-Beçere (Biçare

2-Çavuşlu'dur.

Bu oymak Irak’ın güneyi İmara, Nasırıya, Musul’da bulunmaktadır.

91-Yakutlar (Yakutistan) oymağı:

Tanınan Türkmen boyundan olarak, Sibirya’nın kuzeydoğusunda yaşamaktadırlar.

Yakutlar, 10. yüzyıldan sonra, Moğol döneminde yurtlarını bırakarak, Selenga Irmağının kıyıları Angara ve Lena ırmaklarının yukarı bölgesine yerleşmişlerdir.

Yakutların büyük çoğunluğu Şamanî inançlarını sürdürmektedirler.

Günümüzde Yakutistan, Rusya’da bir ülke durumuna gelmiştir.

Yakutistan Türkleri (1922). Muhtar Cumhuriyetini kurmuşlardır, 1970 sayımına göre Yakutların nüfusu, 602.000 idi. 1992’de, 944.000’e yükselmiştir.

92-Zalolu oymağ:

Musul Telafer şehrinde tanınan bir Türkmen oymağıdır Karakoyunlu kökenlidir Anadolu’dan Telafer bölgesine yerleşmişlerdir. Başkanları Musa Zalo’dur.

93-Horuçlu oymağı:

Telafer Saray semtinde yaşayan Türkmen oymağıdır başkanları Muhammed Salih Horoç'tur.

Bu oymak birçok Türkmen bölgesinde bulunmaktadır.

94-Ayvalılar oymağı:

Musul Telafer Saray semtinde yaşayan bir Türkmen oymağıdır Türkiye’nin birçok bölgelerinde yaşamaktadırlar.

95-Kara Muhammed evi oymağı:

Tanınan Türkmen oymağından olan ve Avşar Karakoyunlu oymağından bir koldur, Azerbaycan kökenli olarak Musul Telafer şehrine yerleşmişlerdir. Başkanları Selim Mayo'dur. Kolları ise,

1-Allah verdiler

2-Gafırliler

3-Mayolu

4-Galolu

5-Çavuşlu

6-On başlı

7-Osman evi kolları bu oymaktan bir parçadır bir kol sayılmaktadırlar.

96-Mollalar oymağı:

Musul’a bağlı Telafer ilçesinin Kale semtlerinde yaşayan bir Türkmen oymağıdır. Milli kimliğine, diline bağlı bir oymaktır. Saddam rejimi döneminde Turancı, Türkçü oymağı olarak tanınmaktaydılar ve çok insanları idam olmuşlardır başkanları, Ahmet Cuma'dır birçok yerde bu oymak bulunmaktadır.

97-Ayvazlılar oymağı:

Uzun yıllardan beri Türkiye'den gelerek bir Türkmen oymağı olarak Telafer. Kalesine yerleşiktirler. Başkanları Mustafa Ayvaz'dır.

98-Kasımlı oymağı:

Uzun yıllardan beri Türkiye'den gelen Musul, Telafer’e yerleşen bir Türkmen oymağıdır oymağın başkanı Sadrettin Kasımlıdır bu oymak Nakşibendi oymağından bir koldur.

99-Yagup (Yakup) oymağı:

Bu Türkmen oymağı,

1-Mustafa Evi

2-Bekir Evi

3-Hamoşlular 

4-Tahalılar adlı dört oymaktan birleşmektedir bu büyük oymak günümüzde Muhallebiye ilçesine yerleşmişlerdir. Başkanları Muhammed Hüseyin Yagup'tur. Bu oymak Milli düşüncelerine bağlı olarak Türkiye’nin Kahramanmaraş/ Emirbey'den Mudul Telafer'e yerleşmişlerdir.

100-Seyyid evi:(Vahap evi) oymağı:

Bu Türkmen oymağı İran Azerbaycan’ından 1870'de Telafer' şehrine yerleşmiştir. Vahap evi diye tanınmaktadır. Seyyid evi adını 1937'de almışlardır, Bu oymak Türkmen olarak Araplar ile hiçbir ilişkisi yoktur, oymağın büyük bir bölümü Telafer Kale semtinde yaşamaktadırlar. Seyyidevi oymağı Telafer'de politika alanında Türkmen olarak büyük mücadeleler vermişlerdir oymağın başkanı Abdullah Vahap'tır.. oymağı oluşturan kolların ise

1-Faris Evi

2-Vehap Evi 

3-Faraç Evi

4-Faraç Dingo Evi

5-Seyit han Evi

6-Seyit Hasan Evi

7-Mahmut evi 

8-Murtız (Murtaza) Evi

9-Seyit Hüseyin Evidir.

Bu oymaüın önde gelen büyük şairlerinden Seyit Mahmut( Felek oğludur)

101-Çolak oymağı:

Tanınan Türkmen oymağı Aşur evi olarak eskiden söylenirdi, bu oymak Musul Telafer’in büyük oymaklarından sayılmaktadır. 

Çolak oymağı 1-Kaplanlı oymağı 2-Hayyolu oymağı ile akrabadırlar. Oymak Emirbeyli Türkmenlerinden olarak Kahramanmaraş kökenlidir. Bu oymak birçok yerlerde yaşamaktadırlar.

Oymağın başkanı Veli Ali Çolak ve Faysal Mahmut Çolak'tır. Ayrıca yaşadıkları yerler Serhan Hüseyin ve Ebu Ali Köyü’dür.

Tanınan şairlerinden Rıza Çolaktır.

102-Reyhanlı oymağı:

Büyük Türkmen oymağından sayılan Reyhanlı,

1-Mursallı

2-Bahadırlı

3-Sarıcalı

4-Kodallı,

5-Corslu

6-Çoşlu

7-Torunlu

8-Kara Ahmetli

9-Löklü

10-Yirdinli 

11-Tevekkelli olarak, on üç koldan büyük bir oymaktır. Ve her kolu kendi kendine bağımsız sayılırdı. Oymağın başkanlarına Mursallılar söylenirdi. 

Bu oymak öteki Türkmen oymağı olan,

1-Mursaloğulları, amcazadeleri

2- Çirkinoğulları 

3-Büveyhoğulları

3- Bahadırlılar 

4-Altunlular 

5-Okçu

6-Sarıcalı

7-İzzettinli

8-Şeyhanlı

9-Karasüleymanlılar

10-Kara Ahmetliler

11-Sarıcalılar 

12-Coşlu 

13-kodallı

14-Toklucalılar birbirlerine her türlü yardım ederek birleşmekteydiler. 

Her zaman toplantıları birleşmeleri büyük Derviş ağanın çadırında toplantılar, yığınak  yapılırdı. Derviş Paşa’nın başkanlığındaki bu toplantıya

1-Halep valisi 

2-Reyhanlı Kırıkhan

3-Toklucu

4-Pürdeloğulları 

5-Torunlu

6-Hırfanoğulları

7-Kılıçoğulları 

8-Kızılkayalar 

9-Köseoğulları 

10-Zortuklar 

11-Vurallar 

12-Falaylar 

13-Kıvraklar 

14-İldaylar toplanırdı katılırdı .

Bu oymak,

1-Akpınar

2-Halep

3-İskenderun 

4-Yeniköy

5-Akkuyu

6-Baldıran

7-Kaletepe

8-(keferkale) 

9-Samanlı,

10-Murat Paşa

11-Kızılkaya yerlerine yerleşmişlerdir.

Türkmen oymakları Türkmen alevi köylerinde birbiriyle akraba olarak, Türk soyundandırlar, geçim yaşam, bir bölüm baskı nedeniyle birbirlerinden uzaklaşmışlardır. Bu Türkmen oymakların çoğunluğu İran, Irak Horasandan Sivas, Adana, Mersin, Diyarbakır, Van, Merdin, Tunceli, Şanlıurfa, Gaziantep, Çorum Kahramanmaraş, Heleb, Suriye, Mısır, Filistin, Colan, Urdun, Tokat, Amasya Eskişehir, Konya, Ankara, Bala, Karaoğlan  Haymana ve birçok topraklara yerleşmişlerdir.

103-Halay Bek/ Alay Bek oymağı:

Tanınan Türkmen oymaklarından olarak Telafer ilçesinde yoğun olarak yaşamaktadırlar büyük ağırlığı bulunmaktadır, bu oymak Afşar Türkmen oymağındandır, bu oymak Osmanlı döneminde bölgede Alay Beğı olan bir Osmanlı subayından meydana gelmektedir. Ve oymağın başkanı 1998'e kadar Muhammet Sait Biçer'dir. 

Halaybek oymağı, Telafer kentinde güçlü yiğit bir oymaktır. Halaybek oymağının kolları ise,

1-Üzeyir Evi 

2-Bişer Evi

3- (Ali Bişer)

4-Hanaş Evi 

5-(Ferhan Salim

6-Mustafa) Sultan Evi

7-(Muhammet Reşit Sultan) 

8-Asatlılar

9-Recep Evi 

10-Halıtlılar 

11-Aşürlüler 

12-Halaf evi 

13-Sülemen Evi

14-Hac Mahmut Evi 

15-Temmirliler 

16-Musullular 

17-Kemmeş Evi

19-(Muhammet Şerif Nuri)

20-Hişmalılar 

21-Abdülkadir Evi

22-(Talal Ali Hasan)

23- Azer Evi (Kemal Haşim Azer)

24-Hişmanlı 

25-Fettahlı

26-Hıddili Boyları, evleri bu oymak günümüzde Musul, Telafer, Türkiye, Suriye, Azerbaycan, İran’da bulunmaktadır.

104-Ferhatlar/ Ferhatlilar oymağı:

Tanınmış büyük Türkmen oymaklarından Ferhatlilar, Ferhatlar günümüzde Telafer'de yaşamaktadırlar, adları Osmanlı döneminin ilk kuruluşundan görünmektedir, dördüncü Sultan Murat'ın Irak'ı fethinde Türkmen bölgesine çok sayıda oymaklar, boylar, kollar, aileler ve akrabalarıyla birlikte Irak’ın Telafer şehrine ve birçok Türkmen toprak yerlerine yerleşmişlerdir bu ad ataları olan Ferhat'tan almışlardır.

Ferhatlı oymağı Türkmen milletine bağlı olarak milli kimliklerine ve milli bilinci toprak yerlerine kan can vermişlerdir, oymağın başkanı Felah Muhammed Yunus Ferhat’tır. Oymağın kolları ise,

1-Yetimliler

2-Şafolu

3-Purkulu

4-Hıddolu

5-Çoban Evi 

6-Vahep Evi 

7-Galolu

8-Bahçelilerdir Bu oymak Telafer, Türkiye’de bulunmaktadır.

105-Kaplan/ Kaplanlı oymağı: 

Büyük Türkmen oymağından olan ve Telafer Hasanköy sitesinde yerleşerek Türkiye ve dünyanın birçok yerlerine yerleşmişlerdir, Bu oymağın yüce tarihi çok eskilere dayanarak, günümüzde başken Bağdat'ta adlarına bir çarşı ve cami bulunmaktadır. Ayrıca Kaplanlar Osmanlı döneminde bir paşayı görev başına getirmişlerdir.  Bu oymak Sultan Fatih Mehmet'e bağlı bir oymaktır. Sultan Muhtemel Fatih’in komutanlarından bu oymağın kurucularındandır.

Kaplanlı oymağının başkanı ise Muhammed Yunus Resul Kaplan'dır. Milli Türkmen kimliğine sahip çıkan bu oymak çok güçlüdür nüfus bakımından büyük oymak olarak Bağdat, Musul, Telafer, Türkiye, İran, Mısır, Suriye ve birçok yerlerde bu oymak yaşamaktadır.

106-Kuleyli oymağı:

Milli Türkmen kimliğine bağlı bir Türk oymağıdır.

Başkan Dr. Yusuf Kuley'dir. Musul Telafer şehrinde yaşamaktadır.

107-Hacılar oymağı:

Büyük bir Türkmen oymağıdır Telafer Saray, Hasan köy, Hadra ve Mütenna semtlerine yerleşmişlerdir. Azerbaycan'dan Halep'e, Halep'ten Sincar'a 1890'lerde Telafer'e şeheine yerleşmişlerdir.

Başkanları Abbas Hacılar’dır. Günümüzde birçok yerlerde ve Türkiye’nin Kırıkkale Hacılar ilçesinde yaşamaktadırlar.

108-Huvertli oymağı:

Türkmen oymaklarından olan Huvertli Saray semtinde yaşamaktadır eskiden bu oymak. Huvertliler Balkanlardan Telafer'e gelmişlerdir. Bu Türkmen oymağı Türkmen Arnavut kökenlidir. Bu oymak milli Türkmen kimliğine bağlı olarak çok güçlüdürler. bu oymağın başkanı Mahmut Huvert ve Abdulkadir İbrahim Huvertlıdır .

109-Azamlı oymağı:

Bu Türkmen oymağı Himmetli oymağıyla birbirine akrabadırlar. Günümüzde Musul Telafer kalasında yaşıyorlar büyük bir oymaktır. Muratlı ve Ferhatlı oymakları ile çok kız alıp vererek evlenerek akraba olmuşlardır.

110-Çelebi, Çelebiler oymağı:

Büyük Türkmen oymağı olarak genellikle Irak’ın birçok yerinde bulunan bu oymak özellikle Telafer şehrinde ikindi oymak sayılmaktadır.

Çelebiler oymağının başkanı Hacı Yusuf İbrahim ve Cuma Nasır'dır sayılmaktadır.

Çelebiler.

1-Nasır Evi

2-Rahmalılar 

3-Şeh Evi

4-Kazılar

5-Mahmut Agâhlar

6-Yahyalılar 

7-Dobulular 

8-Cinnililer

9-Bozililer

10-Şehraçlar 

11-Pakkuzlılar 

12-Fonulular 

13-Fattolular, 

14-Seminliler 

15-Faris evi 

16-Abolu,

17-Leventliler kollarına ayrılmaktadır.

Çelebi/ Çelebiler günümüzde Musul, Kerkük, Erbil, Diyala, Hanekın, Bağdat, dünyanın ve Türkiye’nin birçok yerlerinde bulunmaktadır.

111-Birimlü/ Biriman oymağı:

Öz-be-öz Türkmen oymağından olan Akkoyunlu boylarından sayılmaktadır. Türkiye’nin birçok yerinde bu oymak yaşamaktadır.

112-Bokhti/ Bokhtan/ Boti / Botan boyu:

Dicle etrafında yaşayan Türkmen kolundan sayılmaktadır.

Uzun yıllardan bu boy Bokhtular Zilan (Ovalılar diye tanınılmaktadır. Bu boy Dede-Korkut Oğuznâmesinde 24 Oğuzların Üç-Ok'lar kolundan Boğdüz soyundandır, öz-be-öz Türkmendirler. Ağrı Doğubeyazıt, Eleşkirt ve Türkiye’nin birçok yerlerinde yerleşilişlerdir.

Botiler(Boğdiler) 12 oymağa ayrılmışlardır. Bunlardan,

1- Zili (Zilân) 

2-Bıriki 

3-Deliki

4-Deluki,

5-Pirekhali

6-Sevidi

7-Ritki

8-Radikân

9-Gelturi

10-Kurdiki  

11-Kurdikân 

12-Cemaldini

13-Dilhiri 

14-DiIiri

15-Diliki 

16-Dilikân

17-Mamzidi  

18-Celâli.

113-Ali Devletlu /Devleti/ Develi oymağı:

Ali Devleti/Develi oymağı Bu oymak Dulkadiroğlu Beyliğim kuran Dulkadiroğulları ile akraba olan bir Türemken oymağıdır. Yavuz Sultan Selim'in Ali Devletli /Develi oymağı bu dönemde görünmüştür ve tanınmıştır bu oymağın büyük dedeleri, Osmanlı Devleti döneminde Telafer'in Askeri oymak işleri görevlisi Ali Han'dır. Ali Han Timur Han'ın oğlu Arslan ve onun oğlu Kaplan'ın torunu sayılmaktadır oymağın tarihi ise Ali (Ebu Turab'ın) Abbasi Devleti döneminde, Orta Asya’dan Küfe'ye yerleştikten sonra Bağdat, Ana şehrine göçmüşlerdir, Oymağın nüfusu kollan genişleyerek Telafer ve Diyarbakır, Van, Şanlıurfa ve Türkiye’nin birçok yerlerine yerleşmişlerdir, Bağdat ve Ana şehrine dağılarak Beyt El-Şiş adıyla tanınmışlardır.

Bugün Saray semti Ayrıca Şeyh İbrahim, Cuma, Buhur, Ayneivah köylerinde bağlıdır. Hasan Mahmut Ali, Abdülkerim Abdulrazzak, Abdulbasit Ahmet (abu haldun), Muhammed Çebben, Ahmet Hacı Yunus, Muhammed Ali Yasin oymağın önde gelenlerindendir. Oymak,

1-Kabak evi

2-Haydar evi 

3-Ceben evi

4-Umeyrililer 

5-Solhaylılar 

6-Hepeyliler 

7-Çallolular

8-Şihepliler

9-İskan evi

10-Mecdel evi 

11-Tülküler 

12-Aboşlular 

13-Salihliler 

14-Ali Abdullahlılar 

15-Kılleyliler 

16-Kuçum kollarına ayrılmışlardır bu oymak Telafer, Musul, Azerbaycan, İran, ve Türkiye’nin bir çok şehirlerinde bu Türkmen oymağı bulunmaktadır.

114-Himetli oymağı:

Bu Türkmen oymağı Sultan Dördüncü Murat ile Irak'a giren Afşar oymaklarından sayılmaktadır

Himetli oymağını Telafer Türkleri kurmuşlardır bu oymağın eskiden Kayseri'dir. Telafer'e ilk yerleşen Hasan Hemmet'tı. Tasavvuf dinine bağlı olan Hemmet, Telafer'in kalesine yerleşmiştir. Oğlu Hallo bir askeri komutan olmuştur Küçük oğlu Hasan Köy semtini kurmuştur.

Oymak Telafer'e olan bağlılıkları ile tanınarak çok cömertlik, hoşgörü ve milli duygu sevgileriyle bellidirler oymağın başkan ağaları Adil Hasan Şero ve Abdülkadir Habiş'tir. Oymağın kollarına gelince,

1-Habis

2-İlyas,

3-Abbaş Azam

4-Şezzi

5-Acem

6-Şerudur

Himmetli oymağının nüfusu çok yoğundur ayrıca bu kollara ayrılmışlardır Aşiret;

1-Habişliler 2-Şezililer 3-Tahanlılar  4-Mercanlılar  5-Irrımlılar 6-Cedanlılar  7-Feneşliler 8-Hammo Evi 9-Abbas Evi 10-Şeleş Evi 11-Malaklar 12-Acem Evi 13-Acravular 14-Bozeyler 15-Çavuş Evi 16-Anadolu Evi 17-Hıddo Evi 18-Şarolular 19-Hoşililer 20-Zabolular 21-Keteneliler 22-Hallolular 23-Osman Evi 24-Kandalılar 25-Allütülüler 26-Maruf Evi 27-Kel Evi 28-Uveyitlüer 29-Arap Evi 30-Bakal 31-Evidiler

Bu oymak Telafer, Erbil, Türkiye, İran Azerbaycan Cumhuriyetlerinde bulunmaktadırlar.

115-Kınık Boyu:

Selçuklu Hanedanının mensup olduğu Oğuz boyu. Yirmi dört Oğuz boyundan biridir. Üç-ok boylarındandır tanınan Türkmen boyudur.

Kınıklar Selçukluların kuruluşunda ve Anadolu’nun fethinde büyük rol oynamışlardır.

On üçüncü yüzyılda kalabalık bir kitle halinde Suriye’de bulunan Türkmen grubu arasında Kınıklar da bulunuyordu. Diğer boylarla birlikte Kınıklar da Memlukların yanında yer alarak, Çukurova’nın fethinden buraya yerleşmişlerdir. Çukurova’da Ceyhan Irmağından Gâvur Dağına kadar uzanan bölgede ve bugünkü Osmaniye kazası ile Ceyhan kazasının bir bölüm topraklarını içine alan bölgeyi yurt tutmuşlardır.

On dördüncü yüzyılın son yarısında, Memluklarla araları açılarak. 1378’de üzerlerine gelen Memluk ordusunu, diğer Üç-oklu Türkmenlerle beraber yendiler. Memluklar, Üç-ok boyları arasına anlaşmazlık sokarak. 1383’te Kınıklar, Yüreğirlere saldırdılar. Daha sonra, Kadı Burhaneddin’in ülkesinde kargaşalıklar çıkardılar.

Bu olaylardan sonra Kınıkların adı siyasi alanda görünmeye başlamıştır.

Kınıklar, Osmanlı fethinin ilk yıllarında toprağa bağlandılar. On dokuzuncu yüzyıla kadar Çukurova’da Kınık adını taşıyan bir kaza kurdular.

Ve bugünkü Toprak kale eski Kınık Kalesi bilinmektedir. Kalenin kuzey doğusunda yer alan kasabada 1522’de iki mahalle 1547’de beş mahalle bulunmaktadır. Ayrıca kazaya yetmiş beş köy birbirine bağlıydılar, Kınık kasabası ve köyleri 17. yüzyılda yok olmuştur.

On altıncı yüzyılda Halep de Ankara’da ve Aydın’da Kınık boyuna bağlı topluluklar yaşadıkları bilinmektedir. On yedinci yüzyılda Sivas’ta da bir Kınık topluluğu bulunmaktadır, Bugün Anadolu’da Kınık adını taşıyan pek çok köy ve İzmir’e bağlı Kınık kasabası bulunmaktadır.

116-Ödemiş oymağı:

Teke Türkmen Yörük anı boyundandır, bu Türkmen oymağı konar-göçer Ödemiş Türkmen oymağının Sivas Sancağı(Yeni İl Kazası) yöresinde yaylak ve kışlaklarda yaşarlar ayrıca Suriye Şam’dan gelerek Türkmen Yörükanı boyu, Kabasakallu topluluğuyla Sivas yöresinde yerleşerek, bu oymağın adı yaklaşık üç yüz yılı geçkin Ödemiş olarak tarihe geçmiştir.

Oymaklar her toplum her Ulus milletlerde çeşitli bölümleri kolları, boyları bulanmaktadır her zaman var olagelen ve insanlığın düşünce bilincinde örgütlenme sayılmaktadır. Günümüzde örgütlenme düşüncesi Orta Irak Arap devletlerinde, Asya'dan Anadolu'ya oğuz kökenli toplumlardan birleşmektedir varlığını günümüzse kadar sürdürmektedir.

Bugün Şanlıurfa, Adana Çukurova, Gaziantep, Kahramanmaraş, Van, Irak, İran, Suriye, Diyarbakır Doğu illerde Aşiret, oymak tanınan Türkmen özellikleri ile sürmektedir.

Türkiye'de ve Suriye de 3050 in üzerinde Oymak, boylar, kollarımız büyük nüfusa sahip olarak dünyanın birçok yerleşmişlerdir.

Bunun yanında ufak topluluklarda oymaklar olarak geçmektedir. Toprak ağaları, oymak, boyların başkanları milli alanda Türkmen olduklarını gösterilmişlerdir.

Artık oymaklardan boylar, kollar, soylar, eşleler gelmektedir. Irak’ta Türkmen oymakların bir bölümü Paşaoğlları diye tanınmaktadır.

Birçok Araplarda Osmanlı döneminde Türkmenlere Araplar tarafından Paşaoğulları demişlerdir.

Oymaklar her zaman zulüm, işkence, öldürme, kesme, vurma, kırma, karşı olarak tüm engellere karşı durarak ortalığa çıkan tüm sorunları çizerek kötü acı durumları ortadan kaldırmaya çalışırdılar.

Oymak demek birçok anlam taşmaktadır geniş akraba, tanış topluluklar anlamında kullanılmaktadır.

Ev veya aile anlamına da gelmektedir. Oymak en küçük birimden, Baba, oğul, torun, torun oğlu, torunun torunu ve bunların doğan tüm çocuklarını kapsamaktadır, ve her bir babaya oymaklara göbekte söylenir.

Oymaklarsa İki türlüdür!

1- Tamamı akraba bağları üzerine kurulmuş oymaklar.

Bu hem nesil bakımından hamda tespit bakımından uzun yıllar birlikte yaşamak gerekmektedir.

Bir oymak tamamen tanış akraba olabilmesi için en az 500 Yıl gerekmektedir.

Bu bakımdan oymaklar tamamını akraba olarak örgütlendirmektedir,

Akraba olan oymaklar genelde ana birleşim noktaları bulunmaktadır.

Bunlar; Aynı dil olmaları, Aynı ırk, aynı boydan, koldan, soydan aileden olmalarıdır.

2-Tamamı akraba olamayan oymaklar genellikle oymakların çoğu bu kategoride yer almaktadır ve hepsi akrabadırlar. Oymaklar öte yandan onları bir araya toplayan genelde ırk, dil birliği ve din birliği, aynı koşullardan olmayan oymaklarda vardır.

Artık oymak olmak gereken koşullar ise,

1-oymak olarak kabul edilen bir toplulukta topluluğa ait 1-şeyh 2- molla 3- Servan 4- şifan 5- abid 6-gevende 7-Şıhan 8- arif olarak bilinen en az bir ailenin büyüğü bulunmalıdır.

2-oymaklara bağlı tarih boyunca her zaman konakladıkları, ve oymak tarafından karşılana bireyleri bir araya getirmek kaybetmiş olanları bir yana getirmek, birleştirmek.

3-Türkmen oymağını temsil etmek için çalışkan sevilen bir başkan olması gerekmelidir.

Oymaklar gelenlikle sosyal teşkilatlanma sayılmaktadır. Ve bu teşkilat içinde çeşitli görevleri olmalıdır önemli bilgili, kültürlü, politikacı şahıslar ve aileler bulunmalıdır.

Dolayısıyla oymaklar 1- ağa 2-başkan 3-bireylerle sağlanır. Oymakla ilgili olarak tüm her bir bilgiye sahip olmalıdırlar.

Oymakların gerektiği koşullar ise,

1-Başkan: oymağın genel temsilcisi başı olan.

2-Arif: Danışman töre uzman bilgili olmalıdır

3-Utfa: yardım eden çağırıya ulaşan yetkisi olan kadın

4-Şihlar: Oymağın tarihi bilen sıralayan uzman.

5-Çarkhacı: Savaşlarda öncü ve bayraktar ön sırada olanlar

6-Şıvan: oymağının çobanları yol tanıyanları

7-Abid: Kahvecilik yapan ve posta hizmetini uygulayan

8-Malmezzin: Kabileyi, topluluğu boyu temsil edenler.

9-Agit: Kahraman, yiğit

10-Şinci: Ölüm olaylarında yas törenleri sorumlusu

11-Gevende: Evlenme ve sünnet düğünlerinde, bayramlarda davul ve zurnacılar

12-Servan: oymağın atlarına bakan.

Böylece Türkiye, Türk dünyasında, Arap devletlerinde bulunan, yaşayan birçok Türkmen oymak, aile, boy, kollarının Türkmen oldukları kanıtlarlar belli olarak büyük Türk milletinin büyük bir millet olduğunu yüce, ulu tarihimiz yansıtmaktadır, Türkmen Oymaklarda At yeri çok önemlidir ve değer verilmektedir ve o oymağın kahramanlığını, yiğitliğini göstermektedir.

Artık bir an önce Araplaşa, Kürtleşen Türkmen Aşiret, oymakları, boyları, kolları, soyları, aileleri kendi milletlerine dönerek, büyük devletler, atabeyler, uygarlıklar koran, dünya yüzünde ilk millet Türkmen olduklarını bilmelidirler ve kutsal bayraklarına, topraklarına sarılarak varlıklarını göstererek, mücadele sırasına geçerek bu büyük Türk milletinin bir yiğit, kahraman erleri olduklarını bilerek, dilerline, görenek, geleneklerine bağlı kalmalıdırlar.

Ne Mutlu Türk olduklarını tüm dünyada bulunan insanlara söylemelidirler, çünkü Türk milleti efendi, Türk milleti kutsal, yüce, Türk milleti büyük tarihe sahip olan bir millettir.

Sadun KÖPRÜLÜ - 03 Mayıs 2012
linkten alıntıdır










Kaynaklar:

1- Selçuklu Devletinin Tarihi: Isfahanı.

2- Kerkük’te İçtimai Hayat: Şakır Zabit.

3- Şam devletinin oymakları: Vasfı Zekeriya.

4-Başlangıç ve sonuç: İbin Kesir.

5-İbin Haldun Tarihi.

6- Irak’ın Siyasi Türkmen Tarihi: Aziz Kadir Samancı.

7- Zamanın gözü Colan da yaşananlar: Mehmet Hayri Abid.

8-İslam’dan sonra İran’ın tarihi: Mehmet Alâeddin.

9- Türkistan: Dr Bartuld.

10- Türkistan Asya’nın kalbi: Abdülaziz Cengiz han.

11- İbrahim BOZKURT (Tarih boyunca aşiretçilik ve Şanlıurfa aşiretleri)

12-Oğuzlar: Faruk Sümer

13-Birçok aydın, oymak başkanlarının, yaşlıların ve Türkiye- Irak- dünya Türklerinin ağzından, konuşmalarından alınan notlarla kelama alınmıştır ve birkaç bölüm olarak yazılmıştır.